Εν Δελφοίς, Έντυπη Έκδοση, 3 Απριλίου 2020
της Ιωάννας Καλλία – Ψυχολόγος
Η αβεβαιότητα και το άγχος για το προφίλ του νέου ιού COVID-19 που μπήκε στην καθημερινότητά μας, όσο και η αύξηση της μοναξιάς και της απομόνωσης λόγω της καραντίνας, μπορούν να επιδεινώσουν μια ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία και να προκαλέσουν περαιτέρω συμπτώματα. Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός στο σπίτι, φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά την ψυχική μας υγεία και δυνητικά περισσότερο συνάνθρωπους μας με ιστορικό στις ψυχικές διαταραχές.
Οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν το δικό τους σημαντικό ρόλο, ενεργοποιώντας μηχανισμούς υποστήριξης και πλαισίωσης των πολιτών. Η αναγνώριση, ενεργοποίηση και διαχείριση της ψυχικής δυσφορίας σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς είναι το κλειδί για τη μείωση του αντίκτυπού της στον καθένα από εμάς.
Στο παρόν άρθρο μιλάμε για το ποιες είναι οι συνέπειες στην ψυχική υγεία, αλλά το πιο σημαντικό: τι μπορώ να κάνω; Ποιες είναι οι συνέπειες στην Ψυχική Υγεία;
Η γνώση των διαφορετικών επιπτώσεων της κατάστασης που βιώνουμε στην ψυχική μας υγεία, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να βρούμε τρόπους αντιμετώπισης αυτών. Πιθανά συμπτώματα:
Άγχος και αβεβαιότητα
Το άγχος που σχετίζεται με τον κορωνοϊό είναι αναμενόμενο. Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για την έκβαση της κατάστασης και συγχρόνως οι πολίτες καλούνται πολύ γρήγορα να κατανοήσουν δυσνόητες έννοιες. Παράλληλα, προσπαθούν να υιοθετήσουν κι έναν νέο τρόπο ζωής, που περιλαμβάνει μία σειρά από προφυλάξεις, όπως τα ειδικά μέτρα για την καθαριότητα και την κοινωνική απόσταση. Δεν είναι καθόλου εύκολο για τους περισσότερους ανθρώπους να συμβιβαστούν με τη νέα κατάσταση.
Άρνηση
Αρκετοί παραμένουν ακόμα σε μεγάλη άρνηση και σκέφτονται ότι ίσως υπάρχει αρκετή «υπερβολή» σε αυτό που ζούμε, παρά το γεγονός ότι αυξάνονται τα θύματα, τόσο στη δική μας χώρα όσο και σε γειτονικές. Ίσως αυτή η άρνηση να αποτελεί και μια αντίδραση στο πένθος μας για την ελευθερία, τον τρόπο ζωής μας και τα οικονομικά μας, που χρειάζεται να μετριάσουμε για αόριστο χρόνο, όπως επίσης και για τα τρέχοντα σχέδιά μας που πρέπει να ματαιώσουμε, τις δραστηριότητες και τις δουλειές μας που θα αναβάλουμε και βέβαια για την υποχρεωτική απόσταση ανάμεσά μας.
Μελαγχολία
Η υποχρεωτική απόσταση, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δύναται να γίνει εύκολα πηγή μελαγχολίας, ειδικά όταν συνειδητοποιούμε ότι δεν μπορούμε να συναντήσουμε για λίγο καιρό από κοντά τους ανθρώπους που αγαπάμε και εκτιμούμε. Μπορεί αυτό να γίνεται πιο δύσκολο για ηλικιωμένους ή ανθρώπους που ζουν μόνοι. Κάθε άνθρωπος, ωστόσο, είναι ξεχωριστός και κάθε προσωπικότητα έχει τις δικές της αντοχές.
Εμμονές
Σε μια κατάσταση σαν αυτή, είναι εύκολο να γίνουμε μανιώδεις με την πρόληψη. Ειδικά για εκείνους με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που αντιμετωπίζουν ήδη εμμονές μόλυνσης (ανεπιθύμητη, ενοχλητική ανησυχία ότι κάποιος είναι βρώμικος και χρειάζεται πλύσιμο, καθαρισμό ή αποστείρωση) τα μέτρα καθαριότητας και προσωπική υγιεινής που συστήνουν οι ιατροί για την αυτοπροστασία, αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση. Είναι χρήσιμο, επομένως, να τηρείται το μέτρο που πραγματικά αναλογεί στις περιστάσεις, δηλαδή μέσα στα όρια των οδηγιών που δίνονται από τους ειδικούς.
Τι μπορώ να κάνω;
Με τη συνειδητοποίηση των παραπάνω δυνητικών επιπτώσεων στην ψυχική μας υγεία, μπορούμε να εργαστούμε για την αντιμετώπιση αυτής της δύσκολης κατάστασης και τη μείωση τους. Προτάσεις διαχείρισης:
Πρόσεχε τον εαυτό σου
Είναι σημαντικό να καταστήσετε την υγεία σας σε προτεραιότητα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Δραστηριότητες αυτοφροντίδας είναι ο ύπνος, η σωματική άσκηση και μια υγιεινή διατροφή. Η διατήρηση της αίσθησης της κανονικότητας και της ρουτίνας, μπορεί να βοηθήσει να διαχειριστούμε το άγχος μας. Είναι πολύ χρήσιμο να διατηρήσουμε το ωράριο που ίσχυε για τον κάθε έναν από εμάς πριν εκδηλωθεί η πανδημία, με την κατανομή της ημέρας μας σε παραγωγικό χρόνο και σε ελεύθερο χρόνο.
Οι παραγωγικές ώρες θα μπορούσαν να ακολουθούν ή να προσομοιάζουν για παράδειγμα στο ωράριο εργασίας που είχαμε. Σε αυτές τις ώρες θα μπορούσαμε να εργαστούμε από το σπίτι, να συμμετέχουμε σε online σεμινάρια που υπάρχουν διαθέσιμα στο διαδίκτυο, να μελετήσουμε, να καθαρίσουμε το σπίτι ή να κάνουμε ψώνια πρώτης ανάγκης για εμάς και έναν γείτονά μας που ξέρουμε ότι ίσως δυσκολεύεται. Στον ελεύθερο χρόνο μας θα μπορούσαμε να χαλαρώσουμε με τη μουσική που αγαπάμε, να απολαύσουμε κοινές δραστηριότητες με την οικογένειά μας και να φροντίσουμε τη φυσική μας κατάσταση υιοθετώντας ένα ασκησιολόγιο μέσα στο σπίτι ή έστω περπατώντας -συντονισμένοι με τις οδηγίες- σε εξωτερικό χώρο. Ακόμα μπορούμε να δούμε ταινίες στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο ή και παραστάσεις που ανεβαίνουν από θέατρα διαδικτυακά, να διαβάσουμε βιβλία και όσοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν θρησκευτικές λειτουργίες μέσω τηλεόρασης, διαδικτύου και ραδιοφώνου.
Βοήθα τους άλλους
Η αρχή του βοηθού δείχνει ότι η βοήθεια προς τους άλλους, προσφέρει επίσης ένα όφελος για τον βοηθό. Η αλληλεγγύη και ο αλτρουισμός μπορούν να βοηθήσουν πολύ ουσιαστικά την ψυχική μας υγεία. Ένα από τα σημαντικότερα μέσα που διαθέτουμε απέναντι σε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση, είναι η ενεργητική μας προσφορά προς τον συμπολίτη που έχει ανάγκη και που ξέρουμε ότι θα μπορούσαμε να διευκολύνουμε λιγάκι αυτό τον καιρό. Η ικανοποίηση που μπορούμε να εισπράξουμε είναι πραγματικά ευεργετική και ανεκτίμητη. Θα μπορούσαμε λοιπόν να ψωνίσουμε για κάποιον ηλικιωμένο, άστεγο ή γείτονα, να συνομιλήσουμε με τους δικούς μας που νιώθουν την ίδια μοναξιά.
Βάλε όριο στην ενημέρωσή σου
Τα νέα μπορούν να μας βοηθήσουν ενημερώνοντάς μας για πιθανά νέα μέτρα και την πρόληψη, αλλά η εμμονή στην ανάγνωση και παρακολούθηση της επικαιρότητας μπορεί να είναι επιζήμια για την ψυχική μας υγεία. Είναι απαραίτητο να οριοθετήσουμε την καθημερινή μας ενημέρωση για την πορεία της κατάστασης που επικρατεί, ίσως σε ένα συγκεκριμένο ημίωρο της ημέρας, που θα αφιερώσουμε σε αυτόν το σκοπό και πάντα λαμβάνοντας πληροφόρηση μόνο από έγκριτες πηγές, όπως ο ΕΟΔΥ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Είναι καλό να αποδεχτούμε ότι η συνεχής παρακολούθηση των ειδήσεων δεν θα απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις μας, ούτε θα καλύψει όλες μας τις ανησυχίες. Ας συμφιλιωθούμε με την αβεβαιότητα και ας δείξουμε εμπιστοσύνη στους εντεταλμένους της κυβέρνησης και στην ιατρική κοινότητα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την τρέχουσα κατάσταση.
Μείνε συνδεδεμένος
Μένουμε σπίτι, αλλά μένουμε συνδεδεμένοι με τους φίλους και την ευρύτερη οικογένειά μας μέσω sSkype, email, Messenger, τηλέφωνο ή όποιο άλλο μέσο επικοινωνίας μας εξυπηρετεί, ειδικά με εκείνους που μπορεί να είναι απομονωμένοι. Είναι καλό να είμαστε ανοιχτοί και έτοιμοι να ακούσουμε τις ανησυχίες τους και να μοιραστούμε τις δικές μας. Μιλώντας σε ένα άλλο άτομο σχετικά με τις ανησυχίες και τους φόβους μας, μπορεί να βοηθήσει απλά και μόνο γνωρίζοντας ότι άλλοι μοιράζονται τους ίδιους φόβους και τις ανησυχίες με εμάς. Η κοινωνική σύνδεση είναι εξαιρετικά σημαντική για να αποφευχθεί η μοναξιά και η επακόλουθη κατάθλιψη.
Ζήτα υποστήριξη
Αν νοιώσουμε πως η κατάσταση που βιώνουμε γίνεται δυσλειτουργική ως προς εμάς και έχουμε την ανάγκη να μιλήσουμε για τα συναισθήματα που βιώνουμε με κάποιον πιο ειδικό σε θέματα ψυχικής υγείας δεν πρέπει να διστάσουμε να αναζητήσουμε βοήθεια.
Στο Νομό Φωκίδας, η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, διαθέτει σε λειτουργία γραμμές στήριξης όλο το 24ώρο. Μπορείτε να αναζητήσετε ψυχολογική στήριξη ή συμβουλευτική στα τηλέφωνα 22650 22924 ώρες 9:00 έως 15:00 και στο κινητό 6948 188 864 για επείγοντα περιστατικά τις υπόλοιπες ώρες.
Κλείνοντας, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, ότι η συνειδητοποίηση των στρεσογόνων παραγόντων, μπορεί να μας διευκολύνει στο να τους αντιμετωπίσουμε. Είμαστε τόσο δημιουργικά, όσο και κοινωνικά πλάσματα. Επομένως, μπορούμε να βρούμε τρόπους να οργανώσουμε την καθημερινότητά μας με τα νέα δεδομένα, να αξιοποιήσουμε τον χρόνο που μας δίνεται, να επανακινήσουμε τις σκέψεις μας, να αξιολογήσουμε όλα όσα μέχρι χθες θεωρούσαμε σημαντικά στη ζωή μας και παράλληλα, να παραμείνουμε κοινωνικά συνδεδεμένοι ενώ βρισκόμαστε σε απόσταση. Ίσως έτσι να μπορέσουμε να βγούμε από αυτήν την κρίση με μια καλύτερη εκτίμηση και σεβασμό για τους συνανθρώπους μας, τη ζωή μας, το περιβάλλον και τη δική μας θέση στον πλανήτη αυτό.
…και να μην ξεχνάμε σε αυτούς τους αβέβαιους και πρωτοφανείς καιρούς, είναι φυσικό να βιώνουμε άγχος και ανασφάλεια, αλλά είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Μπορεί να είναι ο καθένας στο σπίτι του, αλλά ποτέ άλλοτε δεν ήμασταν τόσο κοντά.
Ιωάννα Καλλία – Ψυχολόγος
Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος