O ευρωπαϊκός οργανισμός SMES-Europa διατηρεί ένα ενεργό δίκτυο επαγγελματιών υγείας και κοινωνικών λειτουργών, σε πάνω από 15 χώρες. Ο οργανισμός βασίζεται στις ηθικές αρχές της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και τις αλληλοϋποστήριξης. Τα μέλη μας εργάζονται με αστέγους, κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα (συμπεριλαμβανομένων των παράτυπων μεταναστών), που αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική διαταραχή. Υποστηρίζουμε την εκπαίδευση των επαγγελματιών της πρώτης γραμμής, την ανάπτυξη διατομεακών υπηρεσιών και την πολιτική υπεράσπιση των αστέγων και των ευάλωτων ανθρώπων.
Χαιρετίζουμε το αίσθημα κοινότητας, την κοινωνική αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια που αναπτύχθηκαν από την κρίση του COVID-19. Σε πολλές χώρες, σημαντικοί πόροι έχουν ενεργοποιηθεί για να στεγάσουν (και να προσφέρουν ιατρική περίθαλψη) σε άστεγους ανθρώπους. Τα ποσοστά της νόσου μεταξύ των αστέγων, δεν φαίνεται, προς το παρόν, να είναι υψηλά. Παρ΄ όλα αυτά τα μέλη του δικτύου SMES-Europa έχουν παρατηρήσει και αναφέρει:
· Περιστατικά αυτοτραυματισμού και αυτοκτονίας. Αυτά φαίνεται πως ακολουθούν αλλαγές στην παροχή κοινωνικής υποστήριξης, η οποία πλέον περιλαμβάνει την κοινωνική απόσταση για την προστασία της υγείας.
· Υπηρεσίες για τον ιό COVID-19 που αποκλείουν άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας.
· Την άποψη ότι οι άστεγοι αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία, καθώς αποτελούν εστία μόλυνσης (γεγονός που δεν φαίνεται να ισχύει).
· Συζητήσεις για υποχρεωτικoύς περιορισμούς για τους αστέγους.
· Στιγματισμός των αστέγων εξαιτίας της αδυναμίας τους να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης, όπως να φορούν μάσκες και γάντια σε δημόσιους χώρους.
H κρίση έχει αναδείξει τις δυσκολίες των ατόμων σε αστεγία και των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Σε κάποιες χώρες, έχει επίσης αναδείξει βαθύτερα ζητήματα.
• Η αστεγία απειλεί την ιατρική περίθαλψη – ειδικά την πρόληψη. Πώς μπορεί κάποιος να «μείνει σπίτι» όταν δεν υπάρχει σπίτι; Η κοινωνική απόσταση δεν μπορεί να πετύχει για τα άτομα που ζουν στο δρόμο, ή σε γεμάτους ξενώνες, στους οποίους μοιράζονται τα κρεβάτια και τους κοινόχρηστους χώρους με πολλά άτομα. Επιπρόσθετα, οι άστεγοι αντιμετωπίζουν το στίγμα και τα γραφειοκρατικά εμπόδια όταν προσπαθούν να κάνουν χρήση των υπηρεσιών υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών. Η σύνδεση μεταξύ της στέγασης, της σωματικής και της ψυχικής υγείας, πρέπει να συμπεριληφθεί σε αυτά τα συστήματα.
• Πολλά πολιτικά και διοικητικά συστήματα έχουν επί σειρά δεκαετιών αδιαφορήσει για τους αστέγους. Σήμερα έχουν βρει τoυς πόρους για στέγαση – ακόμα και σε ξενοδοχεία και άλλες βραχυπρόθεσμες μισθώσεις. Φαίνεται ότι οι πόροι για να γίνει αυτό υπήρχαν πάντα εκεί. Αλλά η πολιτική βούληση απουσίαζε. Οι ισχυρισμοί ότι αυτές οι λύσεις είναι oικονομικά ανέφικτες, γίνονται πλέον δυσκολότερα πιστευτοί. Ναι, αυτά τα πρόσφατα μέτρα είναι για κρίσιμες καταστάσεις. Αλλά η αστεγία αποτελεί μία κρυφή κρίση στην Ευρώπη για πολλές δεκαετίες. Παροτρύνουμε τη συνέχιση τέτοιων αυξημένων δεσμεύσεων.
• Από μία ευρύτερη άποψη, η ομάδα που μέχρι σήμερα έχει επηρεαστεί περισσότερο δεν είναι άστεγοι. Είναι τα ηλικιωμένα άτομα που ζουν σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Λαμβάνουν φροντίδα – αλλά είναι κοινωνικά απομονωμένοι και υποτιμημένοι. Είναι τα θύματα της έλλειψης διαγνωστικών τεστ και εξοπλισμού προστασίας για τους φροντιστές τους. Η κοινωνική περιθωριοποίηση απεδείχθη θανατηφόρα.
Αυτή η κρίση έχει εκθέσει τα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας που έχουν αδιαφορήσει για τους κοινωνικά αποκλεισμένους πολίτες. Έχει δείξει ότι μπορούν να κινητοποιηθούν πόροι ώστε να υπάρξει παροχή στέγασης, κοινωνική και υγειονομική φροντίδα για τις ευάλωτες ομάδες. Αυτή η επίπονη περίοδος θα τελειώσει. Ας χρησιμοποιήσουμε αυτήν την μοναδική περίσταση σαν μια ευκαιρία να εκφράσουμε τις ευρωπαϊκές αξίες της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης. Πρέπει να κάνουμε εκστρατεία για καλύτερες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας για όλους, και μεγαλύτερη αλληλεγγύη προς τους κοινωνικά αποκλεισμένους ανθρώπους που ζουν στο περιθώριο των κοινωνιών μας.