Οι μεταβάσεις, τα συναισθήματα και η δύναμη του να είσαι παρών.
Γράφει η Αθανασία Τζιμαρά, Λογοθεραπεύτρια, Τελειόφοιτη Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας,
Επιστημονικά Υπεύθυνη Κέντρου Ημέρας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων με ψυχιατρικές διαταραχές της ΕΚΨ Π.Σακελλαρόπουλος, Ν. Φωκίδας
Δημοσίευση fokidanews.gr 11.09.2022 και εφημερίδα Εν Δελφοίς 09.09.2022 (σελ. 19)
Με το καλοκαίρι να έχει φτάσει στο τέλος του και το σχολείο να βρίσκεται στη γωνία, ένα από τα πιο σημαντικά θέματα για τα οποία οι γονείς έχουν εκφράσει ανησυχίες είναι πώς να υποστηρίξουν καλύτερα το παιδί τους στη μετάβαση στο νέο ακαδημαϊκό έτος. Υποστηρίζεται ότι ένας από τους πιο ισχυρούς τρόπους για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στα παιδιά είναι μέσω της ευκαιρίας να δημιουργήσουν ασφαλείς και ουσιαστικές σχέσεις με τουλάχιστον έναν ενήλικα στη ζωή τους. Για το λόγο αυτό υπάρχουν τέσσερα στοιχεία που πρέπει να έχετε κατά νου για την υποστήριξη της ικανότητας των παιδιών να επιστρέψουν στο σχολείο. Ποια είναι αυτά; Πάμε να τα δούμε ένα ένα.
Αισθάνομαι ασφαλής
Το να νιώθει κάποιος ασφάλεια είναι το θεμέλιο μιας ισχυρής προσκόλλησης και αυτό επιτρέπει στο παιδί να αισθάνεται συνδεδεμένο και προστατευμένο. Ένας γονέας δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας στέλνοντας συνεχώς το μήνυμα στο παιδί του ότι είναι εκεί για το ίδιο και θα το προστατεύσει. Ένα παιδί που αισθάνεται ασφαλές ξέρει ότι, ενώ μπορεί να βιώσει δυσκολίες (όπως το να επιστρέψει στο σχολείο), θα είναι εντάξει επειδή έχει ανθρώπους που νοιάζονται για αυτό.
Ως γονείς μπορείτε να εξασκηθείτε στο να χτίσετε αυτό το αίσθημα ασφάλειας με το παιδί σας με το να είστε πολύ ξεκάθαροι για το τι μπορεί να περιμένει όταν επιστρέψει από το σχολείο. Φροντίστε να συζητήσετε ποιες ρουτίνες θα αλλάξουν και τι θα παραμείνει το ίδιο. Αυτή η συζήτηση μπορεί να περιλαμβάνει το χρονοδιάγραμμα για το πότε θα ξυπνήσει, θα φάει πρωινό, θα φύγει για το σχολείο, θα επιστρέψει στο σπίτι, θα μελετήσει, θα έχει ελεύθερο χρόνο κ.λπ. Ένα οικογενειακό ημερολόγιο μπορεί να είναι χρήσιμο για να σκιαγραφήσει όλα τα επερχόμενα πράγματα και τι να περιμένει.
Η ιδέα εδώ δεν είναι να σώσετε το παιδί σας από τη δυσφορία της μετάβασης στο σχολικό περιβάλλον, αλλά, να το υποστηρίξετε, ενώ αγωνίζεται και να μάθει πώς να αντεπεξέρχεται. Κάτι σαν τα πρώτα βήματα του παιδιού σας ή όταν έμαθε να κάνει ποδήλατο. Επιτρέψατε στο παιδί σας να βιώσει αυτές τις προκλήσεις, ενώ ήσασταν κοντά του για να το υποστηρίξετε.
Αίσθημα που φαίνεται
Το να νιώθεις ότι βλέπεις είναι κάτι περισσότερο από το να είσαι μόνο σωματικά παρόν. Πρόκειται για μια παύση για να ακούσετε ως γονέας το παιδί σας σε όποια σχολική βαθμίδα και αν πηγαίνει, καταλαβαίνετε τι μπορεί να του συμβαίνει εσωτερικά και να ανταποκριθείτε σε αυτό. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σκυθρωπό, σταματάτε και αναρωτιέστε: «Τι είναι δύσκολο εδώ;» ή απλά «Γιατί;» Είχε το παιδί μου μια μέρα γεμάτη στρεσογόνους παράγοντες (δηλαδή απροσδόκητες αλλαγές; Είχε το παιδί μου μια δύσκολη νύχτα και, ως αποτέλεσμα, είναι πολύ κουρασμένο; Όταν κάνουμε μια παύση και κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις στον εαυτό μας, μας επιτρέπει να συνδεθούμε με το παιδί μας και μας βοηθά να παραμένουμε παρόντες και να έχουμε τον έλεγχο. Πάνω απ’ όλα, η παρουσία με αυτόν τον τρόπο κάνει το παιδί μας να νιώθει ότι το βλέπουμε. «Οι γονείς μου με καταλαβαίνουν!»
Ανθρώπινο είναι να χάσετε ευκαιρίες να συμπάσχετε και να συνδεθείτε με αυτόν τον τρόπο με το παιδί σας. Κάνοντας όμως μικρά βήματα κάθε μέρα για να σταματάτε και να αναρωτιόσαστε τι μπορεί να είναι δύσκολο για αυτό, θα έχετε ακόμα πιο πολλά σημαντικά οφέλη. Ως γονείς δημιουργείτε ευκαιρίες για πιο ανοιχτή και ειλικρινή επικοινωνία. Ως εκ τούτου, το παιδί σας είναι πιο πιθανό να στραφεί προς εσάς όταν αισθάνεται ασφάλεια και σύνδεση με αυτόν τον τρόπο. Αυτό δημιουργεί επίσης ευκαιρίες για το παιδί να επεξεργαστεί τα δύσκολα συναισθήματά του με εσάς, τους γονείς του, αντί να αφήσει αυτά τα συναισθήματα να «σιγοβράζουν» και να γίνονται πιο έντονα.
Νιώθοντας ηρεμία
Οι μεταβάσεις είναι δύσκολες στις καλύτερες στιγμές και η μετάβαση στο σχολείο μπορεί να είναι δύσκολη για ορισμένα παιδιά που μπορεί να έχουν αυξημένη αγωνία, φόβο και άγχος, μέχρι και κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου. Ως γονείς μπορείτε να βοηθήσετε απλά με το να είστε εκεί και να προσφέρετε ενσυναίσθηση και ίσως μια αγκαλιά ή ένα απαλό άγγιγμα. Σπάνια ένα παιδί είναι σε θέση να συλλογιστεί λογικά εκείνες τις στιγμές (παρά τις προσπάθειες των γονιών!). Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας βιώνει θυμό, ως γονέας μπορείτε να το καταπραΰνει επικυρώνοντας τα συναισθήματά του («Σήμερα έβρεχε. Είσαι θυμωμένος γιατί δεν μπορούσες να παίξεις με τους φίλους σου έξω.»), ενώ του προσφέρετε κι ένα απαλό άγγιγμα και του μιλάτε με ήρεμη φωνή. Ή πολύ απλά μπορείτε να πείτε «Είμαι εδώ όταν είσαι έτοιμος να μιλήσεις».
Μόλις το παιδί ανακτήσει τον έλεγχο και σκεφτεί πιο καθαρά, ως γονείς μπορείτε να μοντελοποιήσετε και να διδάξετε στο παιδί σας στρατηγικές ηρεμίας. Μερικές στρατηγικές ηρεμίας μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση ασκήσεων βαθιάς αναπνοής για να παραμείνει ήρεμο. Μπορείτε να επιλέξετε κάποια χαλαρωτική μουσική για να ακούσει ή να δημιουργήσετε έναν χαλαρωτικό χώρο στο σπίτι όπου το παιδί μπορεί να πάει και να χαλαρώσει. Αυτός ο χώρος μπορεί να είναι γεμάτος με αγαπημένα ηρεμιστικά εργαλεία, όπως λούτρινα ζωάκια, μαλακό μαξιλάρι και κουβέρτα, βιβλία, play-doh, μπάλα για σφίξιμο κ.λπ. Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να κατεβείτε στο ίδιο ή χαμηλότερο επίπεδο με το παιδί σας για να επικοινωνήσετε ότι δεν υπάρχει απειλή επειδή έχει αυτό το συναίσθημα και ότι δεν χρειάζεται να παραμείνει σε αμυντική στάση.
Επένδυση σε εξωσχολικές δραστηριότητες
Οι βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες, όπως και η ψυχοκοινωνική ωρίμανση ενός παιδιού δεν μπορεί να επιτευχθούν μόνο μέσω της σχολικής φοίτησης, αλλά και με τη συμβολή των εξωσχολικών δραστηριοτήτων που θα επιλέξει το παιδί. Μερικά από τα πολλά οφέλη μιας εξωσχολικής δραστηριότητας – καλλιτεχνικού, αθλητικού περιεχομένου ανάλογα με τα ενδιαφέροντα ενός παιδιού – είναι ότι το κάθε παιδί αισθάνεται ότι γίνεται αποδεκτό από τους συνομηλίκους του, νιώθει μέλος μιας ομάδας, ενδυναμώνει τη σχολική του επίδοση, ωθείται στη σταδιακή ανάκτηση της αυτονομίας του και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του κ.λπ. Είναι καλό λοιπόν να ρυθμίσετε με προσοχή τη διάθεση του ελεύθερου χρόνου και τις επιπλέον δραστηριότητες που θα εμπλακεί το παιδί σας. Ως γονείς θέλετε να παρέχετε στο παιδί σας τη δυνατότητα να εξερευνούν τον κόσμο, παραμένοντας παράλληλα για αυτό ένα καταφύγιο ασφάλειας και ένα μέρος στο οποίο μπορεί να επιστρέψει όταν το χρειάζεται και το νιώθει.
Καλή δημιουργική, πλούσια σε συναισθήματα και δεσμούς, σχολική χρονιά σ’ όλους!