ΑΡΘΡΟ: Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ
Δημοσίευση Eν Δελφοίς και Fokidanews.gr – 24.05.2021
Γράφει η Στέλλα Βαγενά – Ψυχολόγος MSc, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Ν. Φωκίδας
Ως αυτοεκτίμηση ορίζεται η αίσθηση που έχει κανείς για την προσωπική του αξία, η αντίληψη δηλαδή που έχει για τον εαυτό του, για τις ικανότητες του, τα ταλέντα του, την εμφάνιση του, τα επιτεύγματα και τα συναισθήματα του. Η συνολική αυτή εικόνα του εαυτού διαμορφώνεται τόσο από το τι αντιλαμβανόμαστε οι ίδιοι ότι είμαστε, όσο και από τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε από τον κοινωνικό μας περίγυρο.
Ήδη από την παιδική ηλικία το άτομο αρχίζει να μορφοποιεί τα πρώτα αισθήματα αυτοεκτίμησης, αξιολογώντας τον τρόπο με τον οποίο το οικογενειακό του πλαίσιο και οι γύρω του αντιδρούν στις σωματικές και συναισθηματικές του ανάγκες. Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι η αυτοεκτίμηση δεν είναι ένα έμφυτο, αυθύπαρκτο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του ατόμου, αλλά απόρροια της ποιότητας των εμπειριών και της αλληλεπίδρασης του με το περιβάλλον του.
Έτσι, η αυτοεικόνα του παιδιού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επιδοκιμασία ή την αποδοκιμασία που λαμβάνει στα διάφορα επίπεδα λειτουργίας του, καθώς το ίδιο συχνά τείνει να βλέπει τον εαυτό του μέσα από τα μάτια των σημαντικών άλλων, δηλαδή των γονέων και γενικότερα της οικογένειας του. Στο στάδιο αυτό, κατά το οποίο το παιδί συλλέγει και εκτιμά τα στοιχεία που λαμβάνει από το οικογενειακό και κοινωνικό του πλαίσιο, καθορίζονται τα θεμέλια της προσωπικότητας του ατόμου, τα οποία πολλές φορές προδιαγράφουν την μακροπρόθεσμη πορεία του στην ενήλικη ζωή.
Αντιλαμβανόμενοι, λοιπόν, τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η οικογένεια στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του ατόμου, με τι τρόπο θα μπορούσαν οι ίδιοι οι γονείς να συνεισφέρουν στη θετική αυτοεικόνα του παιδιού τους; Η έμφαση των γονέων στις θετικές συμπεριφορές και στα δυνατά σημεία του παιδιού, καθώς επίσης και η επιβράβευση του όταν ανταποκρίνεται ακόμα και σε απλές δραστηριότητες , μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας αίσθησης επάρκειας του ατόμου, το οποίο λαμβάνοντας θετική ανατροφοδότηση, νιώθει ότι ότι αξίζει και ότι μπορεί να τα καταφέρει.
Επιπλέον, ρεαλιστικές προσδοκίες των γονέων και στόχοι που συνάδουν με την ηλικία και τις ικανότητες του παιδιού μπορούν να προσφέρουν στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας, καθώς το ίδιο, αναγνωρίζοντας τα επιτεύγματα του, αρχίζει να πιστεύει στον εαυτό του και στις δυνατότητες του. Κάτω από αυτό το πρίσμα, θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο οι γονείς να δίνουν χώρο στο παιδί να δοκιμαστεί, χωρίς να προλαβαίνουν να κάνουν εκείνοι πράγματα που θα μπορούσε να κάνει το ίδιο το παιδί με λίγη προσπάθεια. Η εμπιστοσύνη που οι γονείς μπορούν να δείξουν στο παιδί, όπως και η προθυμία τους να το εμπλέξουν στις απλές αποφάσεις της οικογένειας (π.χ. σε ποιο μέρος προτιμά να πάνε όλοι μαζί εκδρομή την Κυριακή) θα μπορούσαν επίσης να έχουν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μορφοποίηση της αυτοεκτίμησης του παιδιού, το οποίο συμμετέχοντας ενεργά στον οικογενειακό προγραμματισμό θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται τη σημαντική θέση που κατέχει μέσα στην οικογένεια.
Από την άλλη πλευρά, σε στιγμές έντασης, θα ήταν σκόπιμο οι γονείς να χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά του παιδιού κι όχι το ίδιο το παιδί (π.χ. « έκανες ένα λάθος απροσεξίας στην ορθογραφία» και όχι «είσαι απρόσεκτος»). Σημαντικός είναι, επιπροσθέτως, και ο ρόλος των γονέων στο να αποδεχθεί το παιδί ότι έχει τόσο δυνατά όσο και αδύναμα σημεία, προκειμένου το ίδιο να μην ματαιώνεται σε ενδεχόμενες αποτυχίες. Στο επίπεδο αυτό βοηθητική θα ήταν η αποφυγή της σύγκρισης του παιδιού με άλλα παιδιά και η απαλλαγή του από το ανταγωνιστικό κλίμα που συχνά καλλιεργείται σε εκπαιδευτικά και αθλητικά περιβάλλοντα.
Τέλος, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δημιουργία ενός κλίματος στοργής και ασφάλειας στο σπίτι αποτελεί τον πιο ουσιαστικό παράγοντα στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού. Γονείς που θέτουν σαφή και σταθερά όρια, αλλά παράλληλα αγαπούν και αποδέχονται τα παιδιά τους άνευ όρων μπορούν να προσφέρουν ένα ζεστό και προστατευτικό πλαίσιο, το οποίο θα ενισχύσει πρωτοβουλίες και θα ενθαρρύνει το παιδί στην αυτονόμηση του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να λειτουργήσει ως μια ασφαλής βάση που θα επιτρέψει στο παιδί να δοκιμάσει νέους ρόλους, να ανταποκριθεί σε καινούργιες προκλήσεις και να επαναξιολόγησει τις ικανότητες του, γνωρίζοντας ταυτόχρονα τα όρια και τους περιορισμούς του. Ως αποτέλεσμα, το παιδί δεν θα φοβάται να εκφράσει τις σκέψεις και να εξωτερικεύσει τα συναισθήματα του, δημιουργώντας, έτσι, σχέσεις στοργής και εμπιστοσύνης και εκτός οικογενειακού πλαισίου.
Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος με την ανάπτυξη των παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών παρέχει δωρεάν υπηρεσίες διάγνωσης, αξιολόγησης και ψυχοθεραπευτικής αντιμετώπισης σε παιδιά, εφήβους και στις οικογένειες τους. Στόχο του προγράμματος αποτελεί η ολιστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ψυχολογικών, μαθησιακών και αναπτυξιακών δυσκολιών, όπως και η παρέμβαση σε ζητήματα ένταξης και προσαρμογής τόσο στο σχολικό, όσο και στο κοινωνικό πλαίσιο. Βασικός σκοπός των παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών είναι η πλαισίωση και του οικογενειακού περιβάλλοντος ώστε η παρέμβαση να είναι πολυεπίπεδη και αποτελεσματικότερη.
Ας βοηθήσουμε τα παιδιά μας να πιστέψουν στον εαυτό τους προσφέροντας τους τα εφόδια για μια ευτυχισμένη ζωή.
Σύνδεσμος άρθρου: https://www.fokidanews.gr/77963/i-enischysi-tis-aytoektimisis-se-paidia-scholikis-ilikias-kai-o-rolos-ton-goneon/