ΑΡΘΡΟ: Η συμβολή του παραμυθιού στην ανάπτυξη του παιδιού
Δημοσίευση Εν Δελφοίς 06.08.2021 και fokidanews.gr
Γράφουν οι:
Γεωργία Καράμπελα, Λογοθεραπεύτρια ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος Νομού Φωκίδας
Αθανασία Τζιμαρά, Λογοθεραπεύτρια, Επιστημονικά Υπεύθυνη Κέντρου Ημέρας ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος Νομού Φωκίδας
Ποιος δεν θυμάται τη γιαγιά στο χωριό το καλοκαίρι, με το που πέσει το φως του ήλιου και καθώς το αεράκι χαϊδεύει απαλά τα μάγουλά μας, περιτριγυρισμένη από τα εγγόνια της, να λέει ιστορίες ή εμπειρίες που έχει ζήσει στο μακρινό παρελθόν; Με τα παιδιά να την ακούνε με προσοχή και να κρέμονται κυριολεκτικά από τα χείλη της, να μετατρέπουν την ιστορία που μόλις άκουσαν, σε δικές τους ιδέες και εμπειρίες με βάση τα προσωπικά τους βιώματα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να απελευθερώνει ντοπαμίνη στον οργανισμό ως ανταπόκριση στη συναισθηματική φόρτιση της εμπειρίας της αφήγησης. Η επίδραση της ντοπαμίνης διευκολύνει την απομνημόνευση και μάλιστα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.
Τα ελληνικά παραμύθια ξεκινάνε με την χαρακτηριστική φράση: «Μια φορά κι ένα καιρό….», ενώ κλείνουν κάπως έτσι: «και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!». Έχετε αναρωτηθεί πώς ξεκινούν τα παραμύθια σε άλλες γλώσσες; Λοιπόν, στα Αρμένικα αρχίζουν λέγοντας: «Ήταν, δεν ήταν…..» και ολοκληρώνουν με τη φράση: «Τρία μήλα πέφτουν από τον ουρανό, ένα για τον συγγραφέα, ένα για τον αφηγητή, ένα για τον ακροατή». Από την άλλη μεριά στα Τσέχικα αντίστοιχα ξεκινούν λέγοντας: «Πίσω από επτά βουνά κι επτά ποτάμια….» και κλείνουν αναφέροντας: «το κουδούνι χτύπησε κι η ιστορία τελείωσε.». Έτσι λοιπόν καταλήγουμε ότι η κάθε χώρα έχει τα δικά της βιώματα.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το διάβασμα των βιβλίων το ξεκινάμε από την ηλικία των 6 μηνών με τη χρήση κατάλληλων βιβλίων, όπως για παράδειγμα βιβλία μαλακά σαν μαξιλάρι, ενώ απουσιάζουν τα γράμματα. Κοντά στον ένα χρόνο ζωής τούς προσφέρουμε βιβλία με τρισδιάστατες εικόνες, όπου ανοίγεις πόρτες, κλείνεις παράθυρα υπάρχουν διαφορετικές υφές, πολύ έντονα χρώματα, αλλά αυτή τη φορά υπάρχουν λίγα λόγια σε κάθε σκληρή σελίδα. Στη συνέχεια, κάπου στα δεύτερα γενέθλια γίνεται η μετάβαση σε βιβλία με πιο λεπτές σελίδες, σε συνδυασμό με περισσότερα λόγια σε κάθε σελίδα, αφού σταδιακά τα παιδιά κατανοούν όλο και περισσότερα και επομένως μπορούν να διαχειριστούν πληθώρα υλικού. Καλό θα ήταν να χρησιμοποιούμε κανονικά βιβλία και να αποφεύγουμε tablets, κινητά. Όσον αφορά, την επιλογή του βιβλίου, αυτή εξαρτάται από το κάθε παιδί, τις δυνατότητές του και τα ενδιαφέροντά του.
Τα οφέλη του παραμυθιού στην ψυχοσύνθεση των παιδιών:
Οι ιστορίες καλλιεργούν την φαντασία, καθώς παρέχουν έμπνευση και τροφή για σκέψη.
Εμπλουτίζουν το προσληπτικό/εκφραστικό λεξιλόγιο κι έτσι κατανοούν καλύτερα τον κόσμο.
Εμπλουτίζουν το μυαλό του παιδιού με γνώσεις.
Βελτιώνουν την προσοχή και τη συγκέντρωσή τους.
Ενδυναμώνουν τη σχέση μεταξύ γονέων παιδιών.
Βελτιώνουν τις κοινωνικές του δεξιότητες.
Ένα βιβλίο είναι μία πολύ καλή αφορμή για διάλογο. Πιο συγκριμένα, μετά την ανάγνωση ενός βιβλίου θα μπορούσαμε να συζητήσουμε την ιστορία με τα παιδιά, αφού οι ιστορίες εξάπτουν την περιέργεια και δημιουργούν έτσι αφορμή για συζήτηση.
Διασκεδάζουν, ταξιδεύουν και ταυτίζονται με τον ήρωα της ιστορίας, καθώς βοηθούν στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
Διαβάζοντας ένα παραμύθι τα παιδιά μπορούν να χαλαρώσουν μετά από μία κουραστική μέρα.
Μειώνουν τα επίπεδα του άγχους και αισθάνονται πολύ καλύτερα.
Παίζουν σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση και στην ανάπτυξη τους.
Ο ρόλος του παραμυθιού για παιδιά άνω των 4 ετών:
Δεν λέμε τον τίτλο του παραμυθιού και δεν δείχνουμε τις εικόνες.
Σταματάμε τις προτάσεις μας για να τις ολοκληρώσει το παιδί.
Σταματάμε την ιστορία λίγο πριν το τέλος και ζητάμε από το παιδί να μας διηγηθεί τη συνέχεια, δίνοντας τη δική του εκδοχή.
Δίνουμε στο παιδί το βιβλίο του λέμε να δει τις εικόνες και κατόπιν να μας αφηγηθεί την ιστορία.
Ο γονέας κάνει ερωτήσεις κατανόησης μέσα από την ιστορία. Το ίδιο μπορεί να κάνει και το παιδί, έτσι μπορούμε να κρατήσουμε το σκορ για να δούμε ποιος θα απαντήσει τις περισσότερες.
Ενδεικτικές ερωτήσεις:
Πώς λένε τον ήρωα της ιστορίας;
Πού βρίσκονται τα πρόσωπα (τοποθεσία), από πού το καταλαβαίνουμε;
Τι κάνουν;
Τι γίνεται μετά τη λήξη της ιστορίας;
Ακόμα, θα μπορούσατε να υποδυθείτε τους ήρωες της ιστορίας παίζοντας έτσι παιχνίδι ρόλων μπαίνοντας στη θέση των ηρώων.
Ύστερα, με αφορμή την ιστορία θα μπορούσατε να δημιουργήσετε μία κατασκευή-χειροτεχνία.
Όλα το παραπάνω έχουν ως συνακόλουθο ότι ο ρόλος του παραμυθιού είναι πολύ σημαντικός, αφού είναι ένα παιδαγωγικό μέσο πέρα από το συμβολικό του χαρακτήρα το παραμύθι παρουσιάζει όψεις πραγματικής ζωής και συμβάλλει στη διάπλαση των παιδικών χαρακτήρων.
Η Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας, ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων ΑΜΕΑ και Φίλων αυτών Nομού Φωκίδας και η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, ένωσαν τις δυνάμεις τους για την έκδοση ενός παραμυθιού με τίτλο «O Φοίβος και οι Δελφικοί Μύθοι στον Κορωνοϊό», αποδεικνύοντας πως τελικά ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας η συνεργατικότητα και η δημιουργικότητα μπορούν να βρουν τον χώρο τους και να ανθίσουν!
«Ο Φοίβος και οι Δελφικοί μύθοι στον Κορωνοϊό» είναι ένα παραμύθι που παράχθηκε μέσα από τη δημιουργική συνεργασία επαγγελματιών ψυχικής υγείας και εξωτερικών συνεργατών του Κέντρου Ημέρας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων Νομού Φωκίδας της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος. Την εικονογράφηση της ιστορίας του παραμυθιού ανέλαβαν με μεγάλη φαντασία και άφθονα χρώματα, τα παιδικά χέρια των ωφελούμενων του Κέντρου Ημέρας στη Φωκίδα. Κεντρικός στόχος να δημιουργηθεί μια ιστορία που θα βοηθήσει γονείς και εκπαιδευτικούς να μιλήσουν στα παιδιά για τον Κορωνοϊό, με τρόπο κατανοητό και ευχάριστο. Το παραμύθι απαντά σε πολλές από τις απορίες των παιδιών, ενώ παράλληλα τους δίνει τη δυνατότητα να νιώσουν και να ταυτιστούν με τους χαρακτήρες του. Το βιβλίο περιλαμβάνει και ειδική ενότητα με ιδέες και δραστηριότητες για δημιουργική απασχόληση, παρακινώντας τις οικογένειες να συζητήσουν και να μοιραστούν τις δικές τους μοναδικές ιστορίες αυτοφροντίδας και αυτοπροστασίας.
Το παραμύθι «Ο Φοίβος και οι Δελφικοί μύθοι στον Κορωνοϊό» θα αποτελέσει εργαλείο διεργασίας των επαγγελματιών ψυχικής υγείας της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ζώντας και Μαθαίνοντας Μαζί» για την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας στις σχολικές μονάδες, που υλοποιεί ο φορέας από το 2016 με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας.