«Καλλιεργώντας τις φιλικές μας σχέσεις στην εποχή του κορονοϊού»
Γράφει η Παναγιώτα Κούκου, Κοινωνική Επιστήμονας, Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος
5 Ιουλίου 2020 – Έντυπη έκδοση Eν Δελφοίς και fokidanews.gr
«Είναι ο χρόνος που έχεις ξοδέψει
για το τριαντάφυλλο σου που κάνει
το τριαντάφυλλο σου τόσο σημαντικό»
Antoine de Saint-Exupéry
Το διάστημα της κοινωνικής απομόνωσης μας στέρησε μέρος της προσωπικής μας ελευθερίας, την φυσική ανάγκη για επαφή και συγχρωτισμό με τους οικείους και τέλος, τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Αυτό που μας πρόσφερε σε ένα συμβολικό για τον καθέναν χώρο και χρόνο, ήταν χρόνο για τον εαυτό στον πιο προσωπικό χώρο του καθενός. Η σημασία του αναστοχασμού έχει αναγνωριστεί ήδη από την αρχαιότητα. Ο Σωκράτης υπογραμμίζει την ανάγκη για μία «ζωή υπό εξέταση», ώστε να αναπτύξει κανείς μία ηθική και συμπονετική σχέση με τον κόσμο και τα ηθικά του διλήμματα (Nussbaum, 1997 στο Fook, 2018)
Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι η συγκεκριμένη κοινωνική συνθήκη μας επέβαλε αναπροσαρμογές στον προσωπικό μας χώρο. Ξαφνικά, το σπίτι από στέγη για την προστασία της ατομικής ελευθερίας και εστία της ταυτότητας του κάθε ανθρώπου, μετατράπηκε σε καταφύγιο, χώρο εργασίας και ένα μέρος κοινωνικής απομόνωσης.
Τα προσωπικά όρια έγιναν όρια κοινωνικής απομόνωσης και κάπως έτσι οριοθετήθηκαν και οι προσωπικές σχέσεις. Ξαφνικά, το σπίτι απόκτησε μεγαλύτερη συμβολική δομή και οι χώροι φιλοξενίας του έγιναν εικονικά παράθυρα φιλοξενίας από την οθόνη των ηλεκτρονικών συσκευών του κάθε νοικοκυριού.
Η εγκατεστημένη οικειότητα με τους φίλους έχασε την επαναληπτική της επαφή και η συναισθηματική σχέση δοκιμάστηκε μέσω της απόστασης. Άλλωστε, η απλή επαναληπτική επαφή με τους φίλους αυξάνει την έλξη εκατέρωθεν και εγκαθιστά συναισθηματικές σχέσεις (Κορδούτης, 2020). Η έννοια του «νιώθω πολύ κοντά» σε έναν φίλο πήρε εικονικές διαστάσεις και διέτεινε την οικειότητα σε νοσταλγία και νοιάξιμο από μακριά χωρίς συνάφεια και συγχρωτισμό.
Η νέα εποχή, μετά το διάστημα της κοινωνικής απομόνωσης μας έκανε να εκτιμήσουμε τις καλές στιγμές που μέχρι πρότινος ήταν δεδομένες και να ανυπομονούμε να χαρούμε νέες με τα οικεία μας πρόσωπα.
Η εποχή μετά τον κορονοϊό μας προστάζει «να σκεφτούμε έξω απ΄το κουτί» κάνοντας νέες γνωριμίες αλλά κρατώντας τις αποστάσεις χωροταξικά. Τα χωροταξικά όρια μπορούν να προσδιορίσουν και τα συναισθηματικά όρια μέσα από συμπεριφορές που αποπνέουν ευγένεια, ειλικρίνεια και γνησιότητα. Το αίσθημα της παρέας και η συναισθηματική εγγύτητα χτίζουν νέες διαπροσωπικές σχέσεις και θεμελιώνουν τις ήδη υπάρχουσες.
Η ενδυνάμωση μεταξύ φίλων λειτουργεί σαν αυτοβοήθεια και το αντίστροφο. Σημείο εκκίνησης της αυτοβοήθειας είναι η θεμελιώδης πίστη στις εσωτερικές δυνάμεις του ατόμου και η (επαν)ενεργοποίησή τους. Η διαδικασία της ενδυνάμωσης ενισχύει την ικανότητα του ατόμου να μεταβολίζει τις δυσχέρειες, να τις επεξεργάζεται, ώστε να φτάνει σε μια «νέα αντίληψη» που τον καθιστά ικανότερο και ανθεκτικότερο (Γιαντσελίδου, 2012).
Συνοψίζοντας, σε ατομικό επίπεδο, η ψυχική ανθεκτικότητα και η ενσυναίσθηση, η ικανότητα δηλαδή να συναισθάνεται κάποιος και να μπαίνει στη θέση του άλλου είναι η βάση για υγιείς και μακροχρόνιες διαπροσωπικές σχέσεις σε περιόδους κρίσης.
«Είναι η καρδιά που πάντα βλέπει πριν δει ο νους»
Thomas Carlyle
Βιβλιογραφικές αναφορές:
Κανδυλάκη , Αποστολοπούλου: Κοινωνική Εργασία, Πολιτισμική Ετερότητα και Κριτικός Αναστοχασμός, ΤΟΠΟΣ, Οκτώβριος 2018
Κορδούτης : Ψυχολογία των Διαπροσωπικών σχέσεων ΙΙ: Δημιουργία, Διατήρηση, Διάλυση της στενής Διαπροσωπικής σχέσης, Πάντειο Πανεπιστήμιο ανακτήθηκε από : http://www.kordoutis.gr/panteion/images/pdf/Interpersonal2/interper2.pdf
«Η έννοια της ανάρρωσης στην ψυχική υγεία και οι εφαρμογές της στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση ατόμων με σοβαρές ψυχικές διαταραχές», Γιαντσελίδου Αγγ. , Εκπαιδευτικό Δομής Φωκίδας, 2012