ΜΗ ΒΙΑΙΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Γράφει ο Δημήτρης Φουσέκης, Ψυχολόγος MSc, ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος
Δημοσίευση 27 Μαρίου 2020, fokidanews.gr
Βρείτε τη δημοσίευση εδώ: https://www.fokidanews.gr/86185/mi-viaii-epikoinonia/
Η ακόλουθη ιστορία είναι αληθινή και συνέβη σε ένα Γυμνάσιο της Αμερικής. Ένας μαθητής με μακριά μαλλιά εισερχόταν το πρωί στον χώρο του προαυλίου και πριν προλάβει να κάνει περισσότερα βήματα, άκουσε μια κοροϊδευτική φωνή πίσω του να κραυγάζει: «Δείτε ένα μικρό κοριτσάκι!». Γυρίζοντας προς τα κει, ο μαθητής διέκρινε πως πηγή της κραυγής ήταν ένας καθηγητής. Ο μαθητής κοντοστάθηκε για λίγο· φάνηκε να επεξεργάζεται κάτι στον νου του κι εν τέλει απομακρύνθηκε απ’ το σημείο.
Αργότερα, συζητώντας με τον πατέρα του το περιστατικό, διημείφθη μεταξύ τους ο εξής διάλογος:
Κι εσύ πώς το χειρίστηκες;
Λοιπόν, μπαμπά, το πρόβλημά του φάνηκε να επικεντρώνεται στα μαλλιά μου. Θυμήθηκα όμως αυτό που μου είχες πει, δηλαδή, να προσέχω τί σκέφτεται και τί νιώθει ο απέναντί μου σε τέτοια περιβάλλοντα.
Πολύ ωραία… και τί συμπέρανες;
Τον λυπήθηκα, μπαμπά, κατά βάθος… γιατί ήταν φαλακρός και φάνηκε τελικά να νιώθει άσχημα για τα μαλλιά του.
Ο πατέρας του νεαρού ήταν ο Marshall Rosenberg, ο θεμελιωτής της «μη βίαιης επικοινωνίας», μιας θεωρίας που προσφέρει έναν πρωτότυπο, πρακτικό και βαθύ τρόπο σκέψης, της οποίας στόχος είναι να μετατραπεί σε μια νοοτροπία για τον μελετητή της, ώστε να μάθει να αναλύει κι επιλύει την σύγκρουση μ’ έναν μη βίαιο τρόπο. Όπως είδαμε, ο γιος του δεν παρασύρθηκε από την προσβολή, απαντώντας θιγμένος, παρά διείδε το υπόστρωμά της: την ανασφάλεια. Δεν εισήλθε σε διάλογο μ’ αυτήν, παρά την προσπέρασε ολοκληρωτικά. Σε άλλη περίπτωση, η σύγκρουση θα μπορούσε να είχε κλιμακωθεί εις βάρος του, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ανισότητα του status αυτών των δύο εντός του θεσμού «Σχολείο».
Προκειμένου ν’ αποκτήσουμε μια ευρύτερη εικόνα σχετικά με την φύση του εκφοβισμού, θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως πρόκειται περί ενός κοινωνικού φαινομένου όχι αποκομμένου από το ευρύτερο κοινωνικό κλίμα ατομικισμού και παιχνιδιών εξουσίας. Πιο συγκεκριμένα, κάθε κοινωνικό φαινόμενο έχει μια καταγωγή και μια ποικιλία στην έκφανσή του∙ ο μηχανισμός του φαινομένου, ωστόσο, παραμένει αναλλοίωτος, ασχέτως των εκάστοτε εμπλεκομένων. Επ’ αυτού, ο Rosenberg γράφει: «μην δίνετε σε οποιονδήποτε θεσμό/ίδρυμα την δυνατότητα να σας φέρει στο δίλημμα ‘υποτάσσομαι ή εξεγείρομαι’». Για παράδειγμα, η κλίμακα του εκφοβισμού μπορεί να εκτείνεται από έναν ανταγωνισμό μεταξύ παιδιών, να συνεχίζεται εντός του χώρου εργασίας των ενηλίκων κι εν τέλει μεταξύ των κρατών της Γης.
Ο σχολικός εκφοβισμός δεν επισυμβαίνει εντός ενός κενού αέρος, αλλά αποτελεί το σύμπτωμα ενός μίγματος παραγόντων: των ενίοτε φυσικών επιθετικών τάσεων των παιδιών, των διαφόρων δυσλειτουργικών γονεϊκών κι εκπαιδευτικών πρακτικών, των συμπεριφορών που αποποινικοποιούνται/εγκωμιάζονται από κάποια δημοφιλή υποκουλτούρα και τελικά τις αξίες ξεχωριστών κοινωνικών ομάδων που βασίζουν την οικοδόμηση της ταυτότητάς τους επί της κατατρόπωσης του αντιπάλου. Εν ολίγοις, ο εκφοβισμός αποτελεί απλώς ένα βέλος στην φαρέτρα των χειριστικών συμπεριφορών της ανθρώπινης φύσης, όταν αυτή επιδίδεται σε τακτικές «domineering» έναντι των «dominant» τακτικών∙ στο πλαίσιο της κυριαρχίας δηλαδή, επιλέγονται υπόγειοι τρόποι κατίσχυσης έναντι του συμμαθητή/συναδέλφου αντί για μία κατά πρόσωπο σύγκρουση προσωπικοτήτων κι απόψεων.
Δύο λέξεις αποτελούν κλειδιά, προκειμένου να ιχνηλατήσουμε την καταγωγή του φαινομένου, να χαρτογραφήσουμε την έκφραση του κι εν τέλει να την αποτρέψουμε: η επικοινωνία και τα όρια. Η πρώτη οφείλει να φθάνει σε βάθος, ώστε να διαγιγνώσκεται σωστά το διακυβευόμενο της εκάστοτε σύγκρουσης κι η δεύτερη, ώστε να έχουμε έτοιμη την κατάλληλη αντίδραση την κατάλληλη στιγμή. Η «μη βίαιη επικοινωνία» φιλοδοξεί να εκπληρώσει τον πρώτο στόχο κι η λέξη «Όχι» τον δεύτερο. Για παράδειγμα, το «Όχι» αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι στην κοινωνική πίεση. Η διεκδικητικότητα δεν εγγυάται την αποτελεσματικότητά της∙ αποτελεί όμως ένα απαραίτητο φράγμα και μια υπαρξιακή δήλωση μπροστά στις απόπειρες χειρισμού και κακοποίησής μας. Συχνά, άλλωστε, η υποταγή μας στον εκφοβισμό κι η εκτός ελέγχου εξάπλωσή του ξεκινά από μία ριζωμένη ανάγκη μας να γίνουμε αρεστοί και να «μην προκαλούμε συγκρούσεις». Όλα τα ανθρώπινα φαινόμενα επισυμβαίνουν εντός των κοινωνικών μας σχέσεων∙ επομένως, η μελέτη της επικοινωνίας αποτελεί μελέτη της ανθρώπινης φύσης. Ένας τρόπος επικοινωνίας όπως αυτός του Marshall Rosenberg, που ακτινογραφεί τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων, βοηθά στην εξάσκηση μίας, έγκαιρης χρονικά και κατάλληλης κοινωνικά, αντίδρασης, ανεξαρτήτων της ηλικίας των εμπλεκομένων και του περιβάλλοντος στο οποίο τυγχάνει να βρίσκονται.
Για τον λόγο αυτό, η ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος σκοπεύει να εντάξει τη θεματική της Μη βίαιης Επικοινωνίας στις συναντήσεις γονέων που θα ξεκινήσουν στην Ιτέα τον ερχόμενο μήνα. Απώτερος σκοπός είναι να καλλιεργηθεί μία νοοτροπία υπομονής κι εις βάθος αλληλοκατανόησης παιδιών, γονέων και συναδέλφων.
Η πρώτη συνάντηση γονέων στην Ιτέα θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 6 Απριλίου στις 17:30 στην αίθουσα του Κυριακοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου Ιτέας με τη συνεργασία του Συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του 3ου Δημοτικού Σχολείου Ιτέας. Ευελπιστούμε στην προσέλευση και το ειλικρινές ενδιαφέρον όλων των ενδιαφερομένων.
Οι συναντήσεις γονέων λειτουργούν στο πλαίσιο της αγωγής κοινότητας της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος και στοχεύουν στην ενημέρωση και την ενδυνάμωση των γονέων σε βασικά ζητήματα που αφορούν στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών τους και στην ενίσχυση του γονεϊκού τους ρόλου. Το υλικό που αξιοποιείται θεωρητικά και βιωματικά, βασίζεται στο πολυδιάστατο πρόγραμμα “Ζώντας και Μαθαίνοντας Μαζί- Ευαισθητοποίηση, Πρόληψη Ψυχικών Διαταραχών και Ενδυνάμωση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας στις Σχολικές Κοινότητες”, που αφορά στην ευαισθητοποίηση σε θέματα ψυχικής υγείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πρωτοβάθμια πρόληψη, την παρέμβαση στη σχολική κρίση και τη βιωματική εκπαίδευση.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στο τηλέφωνο 22650 22924 (Εθνικής Αντιστάσεως 13, Άμφισσα).