ΑΡΘΡΟ: Ο ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣ – ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ;
Γράφει η Ιωάννα Αργυροπούλου, Παιδοψυχίατρος ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος
Δημοσίευση fokidanews.gr – 24.01.2022
Το μικρό παιδί μέσω του παιχνιδιού αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες και ωριμάζει συναισθηματικά. Μέσω του παιχνιδιού πειραματίζεται, ευχαριστιέται, απογοητεύεται και ανακαλύπτει τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει.
Τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας παίζουν συνήθως με λούτρινα ζωάκια, κούκλες και αυτοκινητάκια. Τι γίνεται στην περίπτωση που το παιδί πει ότι δίπλα του υπάρχει ένα ακόμα παιδάκι και παίζει μαζί του, ενώ εσείς δεν το βλέπετε;
Το φαινόμενο του φανταστικού φίλου δεν είναι κάτι το ανησυχητικό, ούτε μπορεί να προκαλέσει κάποια δυσλειτουργία στην οικογένεια. Έρευνες δείχνουν ότι το 30% των παιδιών μέχρι την ηλικία των 7 ετών έχει επινοήσει ένα φανταστικό φίλο.
Αυτός ο «φίλος» μπορεί να είναι άνθρωπος ή υπερ-ήρωας με υπερφυσικές δυνάμεις ή ζώο. Μπορεί να έχει την ίδια ηλικία με το παιδί ή να είναι μεγαλύτερος. Έχει συγκεκριμένο όνομα, χαρακτήρα και εξωτερικά χαρακτηριστικά. Μπορεί να είναι συνέχεια παρόν ή να πηγαινοέρχεται ανάλογα με τη βούληση του παιδιού. Οι διάφοροι τύποι των φανταστικών φίλων αποτελούν απόδειξη της δύναμης της φαντασίας των παιδιών.
Το παιδί έχει τον έλεγχο του φανταστικού φίλου του. Τι λέει, τι κάνει, πότε και με ποιον θα παίξει. Είναι ο «τέλειος» φίλος.
Τα μοναχοπαίδια και τα πρωτότοκα παιδιά είναι πιο πιθανό να επινοήσουν ένα φανταστικό φίλο. Δεν έχουν παρέα στο παιχνίδι τους και περνούν περισσότερο χρόνο μόνα τους.
Όπως και με τους πραγματικούς φίλους, το παιδί με το φανταστικό φίλο παίζει, γελά, κουβεντιάζει ή τσακώνεται και θυμώνει. Μπορεί να τον χρησιμοποιήσει ως βοηθό, συνένοχο στις σκανδαλιές του ή προστάτη στα άγχη του. Ο φανταστικός φίλος είναι εκεί για να ακούσει χωρίς να διακόψει, να βαρεθεί ή να κρίνει το παιδί.
Επιπλέον, ο φανταστικός φίλος βοηθά το παιδί να επεξεργαστεί και να αντιμετωπίσει ψυχοπιεστικά γεγονότα λειτουργώντας ως ασπίδα προστασίας και ανακούφισης.
Όμως οι φανταστικοί φίλοι δεν είναι πάντα συνεργάσιμοι. Κάποια από τα παιδιά παραπονιούνται ότι οι «φίλοι» τους δεν έρχονται πάντα όταν τους θελήσουν και δεν φεύγουν όταν τους το ζητήσουν, μιλούν πολύ δυνατά ή κάνουν ενοχλητικά πράγματα.
Οι φανταστικοί φίλοι αποκαλύπτονται σταδιακά στους γονείς μέσα από συζητήσεις για την καθημερινότητα, οπότε τα παιδιά αβίαστα μιλούν για εκείνους. Τους περιγράφουν και αναφέρουν την συναισθηματική στήριξη, την ενθάρρυνση, τις συμβουλές και την ανακούφιση που δέχονται από αυτούς.
Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν ζητήθηκε από παιδιά προσχολικής ηλικίας να συγκρίνουν τους φανταστικούς με τους πραγματικούς τους φίλους, αυτά μίλησαν και για τους δύο με την ίδια στοργή και αγάπη και εξέφρασαν την ίδια προσδοκία ότι η φιλία τους θα διαρκέσει. Ωστόσο, αν και τα παιδιά βιώνουν την αλληλεπίδραση με τους φανταστικούς φίλους πολύ ζωντανά, στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν επίγνωση ότι δεν είναι αληθινοί.
Σε σύγκριση με παιδιά που δεν έχουν φανταστικούς φίλους, τα παιδιά που έχουν παρουσιάζουν περισσότερες κοινωνικές και γλωσσικές δεξιότητες. Είναι λιγότερο ντροπαλά, αλληλοεπιδρούν περισσότερο με τους συνομηλίκους τους, έχουν περισσότερη δημιουργική σκέψη και ενσυναίσθηση. Μέσω αυτού του συμβολικού παιχνιδιού μαθαίνουν να μοιράζονται, να κατανοούν τη θέση του άλλου και να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα και τις προθέσεις του. Ο φανταστικός φίλος είναι το μέσο που μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιδί ώστε να κατευνάσει τους φόβους του και να ελέγξει τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του.
Ο φανταστικός φίλος δημιουργείται από το παιδί για να εξυπηρετήσει τις συναισθηματικές του ανάγκες, π.χ. ανάγκη για συντροφιά, κατανόηση, μείωση του άγχους και βελτίωση της αυτοπεποίθησης.
Έρευνες καταδεικνύουν ότι παιδιά με φανταστικούς φίλους έχουν πιο ανεπτυγμένα: το λεξιλόγιο, τη γραμματική σύνταξη και τη σημασιολογική χρήση της γλώσσας.
Πως πρέπει οι γονείς να αντιμετωπίσουν την ύπαρξη του φανταστικού φίλου;
Η απάντηση είναι με ψυχραιμία. Μην τρομάξετε. Το παιδί θα διαισθανθεί τα συναισθήματα σας και θα θεωρήσει ότι κάνει κάτι λάθος. Είναι απαραίτητο να επιδείξετε σεβασμό στην έκφραση της συγκεκριμένης ανάγκης του παιδιού σας και σε καμία περίπτωση να μην την διακωμωδήσετε ή να την απαξιώσετε με εκφράσεις τύπου «είναι ανοησίες». Με ερωτήσεις που εκφράζουν ειλικρινή ενδιαφέρον, μπορείτε να παρακολουθήσετε την έκφραση της φαντασίας και της δημιουργικής σκέψης του παιδιού, προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσετε τα μηνύματα που εκπέμπει. Ρωτήστε να μάθετε περισσότερα για αυτό τον «φίλο» διότι έτσι θα αποκαλύψετε περισσότερα για τις επιθυμίες, τα ενδιαφέροντα και τους φόβους του παιδιού σας. Αλληλεπιδράστε και εσείς με το φανταστικό φίλο, μόνο και εφόσον σας το ζητήσει το παιδί σας. Όμως, μην αφήνετε τον φανταστικό φίλο να επωμίζεται τις συνέπειες άσχημων συμπεριφορών του παιδιού σας.
Η δημιουργία ενός φανταστικού φίλου αποτελεί έναν υγιή ψυχικό μηχανισμό που χρησιμοποιείται από το παιδί για όσο τον έχει ανάγκη, μέχρι αναπτυξιακά να αρχίσει να εκλείπει. Αφήστε το παιδί σας να αποφασίσει πότε θα «εγκαταλείψει» το «φίλο» του.
Χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ειδικό για τη ψυχική υγεία του παιδιού σας, αν ο φανταστικός φίλος συνοδεύει το παιδί σας και μετά την ηλικία των εννέα ετών και αποκτά επιθετικές και μοχθηρές συμπεριφορές που τρομάζουν το παιδί σας.
Τόσο στη Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας όσο και στο Κέντρο Ημέρας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων με ψυχιατρικές διαταραχές της ΕΚΨ Π.Σακελλαρόπουλος ν. Φωκίδας αναγνωρίζουμε την ανάγκη έγκαιρης και έγκυρης παρέμβασης στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό, όπως και τον ενήλικο. Προσφέρονται δωρεάν υπηρεσίες διάγνωσης, θεραπευτικής παρέμβασης, εκπαίδευσης και πλαισίωσης που εφαρμόζονται από διεπιστημονική ομάδα εξειδικευμένων επαγγελματιών ψυχικής υγείας (παιδοψυχίατρο, λογοθεραπευτή, ψυχολόγο, ειδικό παιδαγωγό, εργοθεραπευτή, εκπαιδευτή ειδικών δεξιοτήτων).
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στα τηλέφωνα επικοινωνίας 22650 22924 (Εθνικής Αντιστάσεως 13, Άμφισσα) και 22650 23333 (Λεωφόρος Σαλώνων 29, Άμφισσα – Έναντι γηπέδου Άμφισσας).