ΑΡΘΡΟ: «ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ: ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ»
Γράφει η Χρυσάνθη Ποντίκη, Ψυχολόγος MSc, Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος
Δημοσίευση 19.04.2021 – Eν Δελφοίς και fokidanews.gr
Μετρώντας ήδη ένα χρόνο σε συνθήκες κρίσης αναγνωρίζουμε όσο ποτέ πως η πανδημία του νέου κορωνοϊού επηρεάζει σημαντικά την ψυχολογία μας, υπενθυμίζοντάς μας πως η ψυχική υγεία είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους.
Τα καινούρια δεδομένα πυροδοτούν αισθήματα άγχους, αβεβαιότητας, ανασφάλειας, φόβου, απογοήτευσης και θλίψης, τα οποία έρχονται να προστεθούν στις προϋπάρχουσες προσωπικές προκλήσεις του καθενός δημιουργώντας πολύ συχνά ένα αίσθημα ψυχικής αποσταθεροποίησης. Σε αρκετές περιπτώσεις, αναδύονται οικογενειακά προβλήματα, οικονομικά ζητήματα, θέματα υγείας, ακόμη και διαχείρισης πένθους για όσους καλούνται να αντιμετωπίσουν το πιο σκληρό πρόσωπο της νόσου.
Για να διαχειριστούμε αποτελεσματικά την όποια ψυχολογική επιβάρυνση συνοδεύει την πανδημία, είναι χρήσιμο να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις προειδοποιητικές ενδείξεις. Ποια σημάδια, λοιπόν, θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε ότι έχουμε επιβαρυνθεί σημαντικά από όσα συμβαίνουν αυτό το διάστημα;
Αρχικά, ισχυρή ένδειξη για το εάν διανύουμε μία πιεστική περίοδο για εμάς αποτελεί η ποιότητα του ύπνου μας. Πράγματι, ένας επαρκής και ποιοτικός ύπνος είναι ιδιαίτερα πολύτιμος για τη διατήρηση της ψυχικής μας υγείας. Συνεπώς, η δυσκολία στην έλευση του ύπνου, πέραν της μίας εβδομάδας, θα μπορούσε να θεωρηθεί σημάδι αυξημένων επιπέδων άγχους. Επίσης, η αδυναμία διατήρησης ενός καλού ύπνου, δηλαδή η έντονα διακοπτόμενη νυχτερινή ανάπαυση για αξιόλογο χρονικό διάστημα, είναι σημαντικό να αξιολογηθεί ως άμεσα σχετιζόμενη με τις ψυχοπιεστικές συνθήκες που βιώνουμε.
Ένα δεύτερο σημάδι που μπορεί να υποδηλώνει την ύπαρξη δυσφορικού συναισθήματος είναι το επίπεδο της όρεξης και η απότομη μεταβολή του σωματικού βάρους, που δεν οφείλεται σε οργανικά αίτια και δεν είναι αποτέλεσμα προσπάθειας. Η μειωμένη όρεξη, ειδικά όταν συνεπάγεται και την αξιοσημείωτη απώλεια κιλών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, θα μπορούσε να θεωρηθεί ύποπτη για την ύπαρξη περαιτέρω καταθλιπτικής συμπτωματολογίας και γι’ αυτό θα ήταν σκόπιμο να διερευνηθεί από έναν ειδικό. Σαφώς, την ίδια αξιολόγηση απαιτεί και η εκ διαμέτρου αντίθετη έκβαση, δηλαδή η υπερβολικά αυξημένη όρεξη που θα οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση του σωματικού βάρους.
Ως τρίτη ένδειξη μπορεί να θεωρηθεί μια παρατεταμένα κακή διάθεση, η οποία μάλιστα, αν συνοδεύεται από φαινομενικά αναίτια ξεσπάσματα, δεν θα πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Πίσω από μία τέτοιου είδους απρόβλεπτη συναισθηματική αντίδραση με έντονες εξάρσεις θυμού ή θλίψης κρύβεται πολλές φορές μία συσσωρευμένη πίεση που αναζητά διέξοδο και εκτόνωση. Εκτός από την ευερεθιστότητα, το ίδιο ισχύει και για την ευσυγκινησία, την οποία μπορεί κάποιος να νιώθει πιο έντονα το διάστημα αυτό. Εάν οι σκέψεις και οι καταστάσεις που σε άλλες περιόδους της ζωής ήταν εύκολα διαχειρίσιμες, τώρα φαντάζουν δυσεπίλυτες, πρέπει να ληφθούν υπόψη ως ένα προμήνυμα πως η ψυχική μας υγεία χρήζει άμεσης φροντίδας.
Μια επιπλέον παράμετρος που λειτουργεί ως προειδοποίηση είναι η αδυναμία προσαρμογής και ανταπόκρισης στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Αυτό μπορεί να μεταφράζεται σε μειωμένη αποδοτικότητα στην εργασία ή και παραίτηση από τις τρέχουσες προσωπικές και οικογενειακές υποχρεώσεις. Παράλληλα, η αδυναμία συγκέντρωσης κατά την εκτέλεση μίας δραστηριότητας, όπως κατά την ανάγνωση ενός βιβλίου, την παρακολούθηση μιας ταινίας ή της ροής μιας συζήτησης, μπορεί επίσης να υποδηλώνει ψυχική εξάντληση.
Ακόμη, ιδιαίτερα κρίσιμη ένδειξη αποτελεί και ο αυξημένος φόβος μόλυνσης, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε όλα όσα προαναφέρθηκαν, δηλαδή προβλήματα με τον ύπνο, την όρεξη, τη διάθεση, τη λειτουργικότητα και τη συγκέντρωση. Ο φόβος μόλυνσης συνήθως συνοδεύεται από επίμονες και στρεσογόνες σκέψεις αναφορικά με την πιθανότητα νόσησης, ενώ εκφράζεται με πρακτικές ελέγχου μόλυνσης, που ξεπερνούν τα αναμενόμενα πλαίσια, όπως η καθημερινή θερμομέτρηση ή η αναζήτηση ιατρικής γνωμάτευσης χωρίς εμφανή συμπτώματα.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως το βίωμα οποιασδήποτε ψυχικής δυσκολίας αποτελεί ένα φυσιολογικό επακόλουθο των ψυχοπιεστικών συνθηκών στις οποίες διαβιούμε τον τελευταίο χρόνο και πως ευτυχώς δεν είμαστε μόνοι απέναντι σε αυτό. Το μόνο που οφείλουμε στον εαυτό μας είναι να αναγνωρίσουμε τους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύει η πανδημία για την ψυχική μας υγεία και να αναζητήσουμε εξειδικευμένη ψυχολογική υποστήριξη, στην περίπτωση που η διαχείριση της κατάστασης φαντάζει αξεπέραστος σκόπελος. Είναι ουσιαστική η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, οικογενειακού και κοινωνικού, αλλά εξίσου σημαντική και η αναζήτηση βοήθειας από τον επαγγελματία ψυχικής υγείας παραμερίζοντας αναστολές, αισθήματα ντροπής ή και φόβους που γεννιούνται από τα ίδια τα συμπτώματα ή την γνώμη των άλλων. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση συνιστά καλύτερη υγεία, συμβάλλει στη βελτίωση της παραγωγικότητας, την καλύτερη πρόγνωση, αλλά και εν γένει σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος συνεχίζοντας να παρέχει τις υπηρεσίες της καθ’ όλη την διάρκεια της πανδημίας είναι εδώ για να σε ακούσει και να σε υποστηρίξει. Από τον Φεβρουάριο του 2021, με τη χρηματοδότηση και τον συντονισμό του Υπουργείου Υγείας, το Πρόγραμμα Ψυχολογικής Υποστήριξης έρχεται να ενισχύσει το υπάρχον έργο παρέχοντας στήριξη σε ασθενείς με Covid-19, τους συγγενείς τους, καθώς και χρόνια πάσχοντες και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ψυχολογική ενδυνάμωση των επαγγελματιών υγείας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή όλο αυτό τον καιρό. Με μήνυμα «Κανένας μόνος απέναντι στον Covid-19» το πρόγραµµα στοχεύει στην παροχή εξ αποστάσεως ψυχολογικής υποστήριξης, ώστε οι εξυπηρετούµενοι να βελτιώσουν την ψυχική τους ανθεκτικότητα για να αντιµετωπίσουν την όποια επιβάρυνση επιφέρει η πανδηµία στην καθηµερινότητά τους.