ΑΡΘΡΟ: «ΠΟΙΟΣ ΛΥΚΟΣ ΝΙΚΑΕΙ; ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΤΑΪΖΕΙΣ…»
Γράφει η Άννα Φούντζουλα – Ψυχολόγος (MSc) – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια ΕΚΨ Π.Σακελλαρόπουλος
Εν Δελφοίς, Έντυπη Έκδοση, 26 Ιουνίου 2020 και fokidanews.gr
Σύμφωνα με τον Yalom, ψυχίατρο και υπαρξιακό ψυχοθεραπευτή, ο άνθρωπος διέπεται από τέσσερις θεμελιώδεις υπαρξιακές ανησυχίες: Το θάνατο, την ελευθερία, την μοναξιά και την έλλειψη νοήματος. Είναι αξιοσημείωτο πως και οι τέσσερις αυτές ανησυχίες αναδύθηκαν την περίοδο της καραντίνας και του εγκλεισμού και ενόψει του φόβου για τον κορωνοϊό. Ακόμα και η επόμενη μέρα δεν είναι ίδια.
Το κοινωνικοοικονομικό και ψυχολογικό τοπίο είναι τελείως διαφορετικά και τα μέτρα προστασίας και οι αποστάσεις συνεχίζουν να ισχύουν. Ήταν και εξακολουθεί να είναι μία περίοδος κρίσης, μία περίοδος αλλαγών που όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, αξίες και σταθερές κλονίζονται.
Τι χάσαμε σε αντιδιαστολή με τι κερδίσαμε;
Στους απολογισμούς κάπως έτσι δεν λειτουργούμε; Να ζυγίζουμε τα υπέρ και τα κατά, τι χάνουμε, τι κερδίζουμε, από τις επιλογές και τις αποφάσεις μας, από τις χρονιές που περνάνε, από τις περιόδους κρίσης και αυτά που μας συμβαίνουν. Το ζητούμενο όμως δεν είναι πού γέρνει η ζυγαριά, αλλά πού εμείς επιλέγουμε να ρίξουμε το βάρος. Μπορεί να στερηθήκαμε την ελευθερία σε πολλά επίπεδα, όμως η ουσιαστική έννοια της ελευθερίας είναι ότι καλούμαστε να πάρουμε θέση στο τι στάση κρατάμε απέναντι σε όλα τα προσωπικά, αλλά και κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντολογικά γεγονότα της ζωής.
Κάνοντας τον απολογισμό λοιπόν, όλοι κάτι χάσαμε, μία μορφή απώλειας είτε μικρή, όπως αλλαγή πλάνων για τις διακοπές, είτε μεγάλη όπως απώλεια αγαπημένου προσώπου, απώλεια υλική, συναισθηματική, οικονομική, αξιών ακόμα και δικαιωμάτων με βασικότερη την απώλεια του ελέγχου. Αυτές οι απώλειες όμως έρχονται να φωτίσουν αυτά που τελικά είναι σημαντικά για εμάς, μας κάνουν να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητές μας και να εκτιμήσουμε όσα μπορεί να θεωρούμε δεδομένα. Τέλος, μας φέρνουν αντιμέτωπους με την πραγματικότητα, το ότι δηλαδή η ζωή είναι απρόβλεπτη, ότι υπάρχουν πράγματα που δεν ελέγχουμε και τότε αρχίζουμε να διαχειριζόμαστε το συναίσθημα της ματαίωσης και της αίσθησης ότι χάνουμε κάτι σημαντικό, με αποκορύφωση βέβαια το συναίσθημα του φόβου του θανάτου.
Αποδοχή του αγνώστου & Εστίαση σε αυτά που ελέγχουμε
Η συνειδητοποίηση ότι η αβεβαιότητα είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της πραγματικότητας δεν είναι εύκολη υπόθεση, μπορεί να λειτουργήσει όμως απελευθερωτικά σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις και σίγουρες απαντήσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μπορούμε να ελέγξουμε κάποια πράγματα στη ζωή, όχι όλα. Και κυρίως μπορούμε να ελέγξουμε το πώς θα αντιδράσουμε εμείς στις διάφορες καταστάσεις και πώς θα επικεντρωθούμε σε αυτά που έχουμε επιλέξει. Όπως αναφέρει ο ψυχίατρος Frankl στο βιβλίο του «Το Νόημα της Ζωής», «τα πάντα μπορεί να χάσει ένας άνθρωπος εκτός από ένα πράγμα, το να επιλέγει τη στάση του απέναντι σε ένα δεδομένο σύνολο περιστάσεων, το να επιλέγει να ακολουθήσει το δικό του δρόμο».
Είναι σημαντικό όταν αισθανόμαστε αβέβαιοι να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας να επεξεργαστούμε τι συμβαίνει, να αποδεχτούμε όσα νιώθουμε, να συζητήσουμε τις ανησυχίες μας με οικεία πρόσωπα και να μοιραστούμε αυτό τον κοινό παρονομαστή, την ανασφάλεια και το άγχος για το άγνωστο. Αυτή η αποδοχή μπορεί να λειτουργήσει κινητοποιητικά ως προς το να εκμεταλλευτούμε το παρόν κι αυτά που έχουμε. Η ζωή δεν χτίζεται αποκλειστικά πάνω σε σχέδια για το μέλλον, χτίζεται στις εμπειρίες μας, στις επιλογές μας και σε αυτά που αποφασίζουμε και ζούμε στο τώρα. Συχνά έχουμε την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον και αφήνουμε τις επιθυμίες και τα όνειρά μας για αργότερα, όμως η αλήθεια είναι ότι όσα περισσότερα ανεκπλήρωτα όνειρα έχουμε τόσο περισσότερο φοβόμαστε τις απώλειες και τον θάνατο. Τι πιο πολύτιμο από το να περνάνε τα χρόνια συνειδητά, αναλαμβάνοντας την ευθύνη των επιλογών μας, εξελίσσοντας τους εαυτούς μας σε αυτό που θέλουμε να γίνουμε;
Κλείνοντας, ένας ινδιάνικος μύθος μας διδάσκει τις επιλογές μας για την στάση απέναντι στην ζωή που θέλουμε να έχουμε.
Ένα βράδυ, ένας γέρος ινδιάνος της φυλής τσερόκι, μίλησε στον εγγονό του για την μάχη που γίνεται μέσα στην ψυχή των ανθρώπων. Είπε: «Γιέ μου, η μάχη γίνεται μεταξύ δύο λύκων, που υπάρχουν μέσα σε όλους μας. Ο ένας είναι το αρνητικό, είναι ο θυμός, η ζήλεια, η θλίψη, η απογοήτευση, η απληστία, η αλαζονεία, η αυτολύπηση, η ενοχή, η προσβολή, η κατωτερότητα, η ματαιοδοξία, η υπεροψία και το εγώ. Ο άλλος είναι το θετικό, είναι η χαρά, η ειρήνη, η αγάπη, η ελπίδα, η ηρεμία, η ταπεινοφροσύνη, η ευγένεια, η φιλανθρωπία, η συμπόνια, η γενναιοδωρία, η αλήθεια, η ευσπλαχνία και η πίστη στο θεό. Ο εγγονός το σκέφτηκε για ένα λεπτό και μετά ρώτησε: «Και ποιος λύκος νικάει;» κι ο γέρος απάντησε «εκείνος που ταΐζεις…».