Άρθρο της Δέσποινας Παπαϊωάννου, ψυχολόγος, εικαστική ψυχοθεραπεύτρια και της Νάσιας Τζιμαρά, λογοθεραπεύτρια στην ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος
Εν Δελφοίς, Έντυπη Έκδοση, 27 Μαρτίου
«Πρόσεξε τι εύχεσαι» δεν έλεγε ο Αίσωπος; Πόσοι από εμάς δεν ευχηθήκαμε αμέτρητες φορές να είχαμε περισσότερο χρόνο στο σπίτι είτε προσωπικό είτε με τα παιδιά μας, για να κάνουμε όλα αυτά που δεν προλαβαίναμε τις κανονικές μέρες; Ε λοιπόν, οι ευχές μας εδώ και λίγες ημέρες έγιναν πραγματικότητα. Και τώρα;
Κάθε κρίση μας καλεί να αναστοχαστούμε στο τι είναι αυτό που αξίζει περισσότερο στη ζωή. Κι ενώ ακολουθούμε τις επίσημες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) για προφύλαξη από τον Κορονοϊό, καλούμαστε να διαχειριστούμε την νέα πραγματικότητα. Πολλές ώρες μέσα στο σπίτι, εργασία από το σπίτι, στο σπίτι με τα παιδιά και/ή στο σπίτι με την οικογένεια.
Αντί να αγχωνόμαστε, να ανησυχούμε, να γκρινιάζουμε – απολύτως φυσιολογικά και αναμενόμενα –ας σκεφτούμε ότι είναι μια κατάσταση παροδική και ας βρούμε δημιουργικούς τρόπους ώστε να περάσουμε, όσο γίνεται καλύτερα, διατηρώντας την ψυχική μας υγεία.
Ξεκινάμε με τα βασικά:
Στο αεροπλάνο μας θυμίζουν κάθε φορά να βάζουμε πρώτοι εμείς τη μάσκα οξυγόνου και μετά να βοηθάμε τα παιδιά μας να την εφαρμόσουν. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στον Κορονοϊό. Οι γονείς πρώτοι. Τι σημαίνει αυτό; Ότι εστιάζουμε πρώτα στον εαυτό μας, στη δική μας ισορροπία, δίνουμε τις δικές μας – ατελείς, έστω! – απαντήσεις γι’ αυτό που ζούμε, βρίσκουμε τα πατήματά μας και μετά προσπαθούμε να καλύψουμε τις ανάγκες των παιδιών μας. Γιατί πάνω απ’ όλα, αυτό που θα θυμούνται τα παιδιά από την κρίση αυτή, είναι το κλίμα στο σπίτι τους, πώς το αντιμετώπισαν οι γονείς, οι ενήλικες, η ευρύτερη οικογένειά τους. Ένας μικρός φίλος μας λέει: « Μαμά, η κατάσταση αυτή έχει και τα καλά της … Είναι και η μαμά και ο μπαμπάς στο σπίτι!»
Οδηγίες προς ναυτιλλόμενους
Αφού εμπεδώσουμε το παραπάνω ας προβούμε στα ακόλουθα:
Εαυτός – Ανθρώπινες σχέσεις
Μένουμε ενημερωμένοι για τις εξελίξεις, τα δεδομένα, τις πληροφορίες που αφορούν την προστασία και την ασφάλειά μας, όπως είπαμε και παραπάνω. Βάζουμε όμως όρια στην ενημέρωση και περιορίζουμε την έκθεσή σας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ).
Ελέγχουμε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε στη ζωή μας, όπως η προσωπική μας υγιεινή. Διατηρούμε όσο μπορούμε την καθημερινή ρουτίνα και αγαπημένες ασχολίες.
Φροντίζουμε τον εαυτό μας. Εξετάζουμε με ειλικρίνεια πόσο καλά φερόμαστε στον εαυτό μας. Πόσες είναι οι ώρες του ύπνου μας; Ασκούμαστε αρκετά; Τι ευκαιρίες δίνουμε να καθίσουμε και να σκεφτούμε, να κουβεντιάσουμε με τον εαυτό μας; Πόσο χρόνο διαθέτουμε για να χαλαρώνουμε; Να κάνουμε όνειρα; Να ασχοληθούμε με κάτι που μας ευχαριστεί; Πότε ήταν η τελευταία φορά που γελάσαμε με την καρδιά μας; Η φροντίδα του εαυτού μας είναι μια προσωπική απόφαση και μήπως είναι καιρός να την αρχίσουμε σήμερα;
Αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας και τα εκφράζουμε. Τα μοιραζόμαστε με τους άλλους, τα γράφουμε στο ημερολόγιό μας, τα εκφράζουμε με ένα ποίημα ή – γιατί όχι – ένα διήγημα.
Φροντίζουμε τους αγαπημένους μας. Αν είμαστε μαζί, περνάμε δημιουργικές ώρες μαζί τους και μοιραζόμαστε σκέψεις και συναισθήματα. Αν είναι μακριά, τηλεφωνούμε και επικοινωνούμε όσο πιο συχνά μπορούμε. Το να μιλάς με αγαπημένους ανθρώπους μειώνει το άγχος και την ανησυχία.
Φροντίζουμε όσους έχουν ανάγκη. Τηλεφωνούμε, εξυπηρετούμε ηλικιωμένους για ψώνια ή ότι άλλο χρειάζονται.
Με τα χέρια (και τα πόδια) μας
Πραγματοποιούμε με ηρεμία και συγκέντρωση τις καθημερινές μας ασχολίες. Πότε άλλοτε θα έχουμε αυτή την άνεση χρόνου;
Ας δώσουμε λίγο χρόνο στην καθαριότητα και την τακτοποίηση του χώρου μας. Μπορούμε να καθαρίζουμε αργά και προσεκτικά το σπίτι, να τακτοποιούμε ντουλάπια, συρτάρια, ντουλάπες, να ξεκαθαρίζουμε πράγματα και ρούχα που δεν τα χρειαζόμαστε. Τα ετοιμάζουμε να τα δώσουμε στο Χαριστικό Παζάρι ή στο Σύλλογο που τα μαζεύει – μόλις ηρεμήσει η κατάσταση, βεβαίως! –.
Τακτοποιούμε και ξεκαθαρίζουμε έγγραφα.
Οργανώνουμε αρχεία και φωτογραφίες στον υπολογιστή μας.
Κάνουμε γυμναστική, γιόγκα ή οποιοδήποτε είδος άσκησης γνωρίζουμε χωρίς να ξεχνάμε την προθέρμανση.
Πλέκουμε και κεντάμε. Ψάχνουμε νέες πλέξεις στο διαδίκτυο.
Μαγειρεύουμε. Δοκιμάζουμε παλιές και νέες συνταγές. Ακολουθούμε υγιεινή διατροφή και προσέχουμε και την σιλουέτα μας. Τρώμε όλοι μαζί. Το μαζί είναι πολύ σημαντικό!
Διαλογιζόμαστε. Απομονωθείτε σε ένα ήσυχο χώρο, όπου μπορείτε να καθίσετε ή να ξαπλώσετε. Κλείστε τα μάτια και φέρτε την προσοχή σας στην αναπνοή, αναπνεύστε αργά και σταθερά. Επικοινωνήστε με την εσωτερική σας σιωπή. Εξασφαλίστε 15 λεπτά διαλογισμού κάθε μέρα.
Απολαμβάνουμε το δώρο του χρόνου. Νιώθουμε ευγνωμοσύνη για αυτά που έχουμε.
Προσευχόμαστε.
Φροντίζουμε τα λουλούδια μας, τις γλάστρες ή τους κήπους μας.
Βγαίνουμε για τουλάχιστον 10 λεπτά στον ήλιο, στο παράθυρο ή στο μπαλκόνι μας.
Ακούμε μουσική. Κατεβάζουμε αγαπημένα τραγούδια. Βρίσκουμε και τα παλιά μας cd και τα ακούμε ξανά.
Τραγουδάμε. Οργανώνουμε karaoke με τα μέλη της οικογένειας.
Χορεύουμε.
Τροφή για φαντασία
Η αλήθεια είναι πως ότι κι αν γράψουμε εδώ, η λίστα με τα πράγματα που πλέον διατίθενται δωρεάν στο διαδίκτυο για την απασχόληση παιδιών και ενηλίκων κάθε μέρα μεγαλώνει εντυπωσιακά, και αρκεί μια μικρή έρευνα για να τα ανακαλύψουμε. Δημιουργοί, συγγραφείς, σκηνοθέτες, εκδοτικοί οίκοι, κανάλια, όλοι προσφέρουν το κατιτίς τους για περάσουμε λίγο πιο ευχάριστα αυτές τις ημέρες, σε μια εντυπωσιακή επίδειξη αλληλεγγύης. Διαβάζουμε, βιβλία που έχουμε στο σπίτι και δεν είχαμε προλάβει να τα ανοίξουμε, αγαπημένα μας βιβλία – κάθε ανάγνωση είναι μοναδική, και μας δίνει κάτι διαφορετικό κάθε φορά. Ακόμη και τις παλιές εγκυκλοπαίδειες έχουμε πράγματα να μάθουμε. Και ηλεκτρονικά υπάρχουν βιβλία – on line – Η Εθνική Βιβλιοθήκη προτείνει πολλά βιβλία που μπορούμε να διαβάσουμε ηλεκτρονικά. Μία μελέτη του νευροψυχολόγου δρ. Ντέιβιντ Λιούις έδειξε ότι το διάβασμα για μόλις έξι λεπτά την ημέρα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους κατά 60%, και ότι είναι καλύτερο από τη μουσική, από μια κούπα τσάι και από μία βόλτα.
Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι υπηρεσίες και οι εποπτευόμενοι οργανισμοί του οποίου προσφέρουν διαδικτυακές εφαρμογές περιήγησης και διαδραστικά ψηφιακά εκπαιδευτικά προγράμματα, προσκαλώντας μας να δούμε από κοντά τα μνημεία μας, να μάθουμε και να διασκεδάσουμε παίζοντας με τα αγάλματα.
Τα σχολεία έκλεισαν, αλλά τα παιδιά και οι έφηβοι καλούνται να κάνουν διαδικτυακά μαθήματα. Οπότε είναι σημαντικό να τηρηθεί μια ρουτίνα στο διάβασμα. Μην πιέζετε όμως καταστάσεις! Δημιουργήστε έναν άνετο χώρο στο σπίτι. Κάντε ένα χρονοδιάγραμμα και δοκιμάστε αλλαγές, ανάλογα με το πώς νιώθει πιο άνετα το παιδί.
Ζωγραφίζουμε, χωρίς να μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα. Ζωγραφίζουμε όπως τα παιδιά, αυθόρμητα, για να ευχαριστηθούμε και/ή για να εκφράσουμε την εσωτερική μας κατάσταση. Η εικαστική θεραπεία προτείνει ασκήσεις: Κατασκευάστε μάνταλα (σε ένα χαρτί σχεδιάστε έναν κύκλο και γεμίστε τον κύκλο με χρώματα, γραμμές ή μορφές, όταν τελειώσετε κρεμάστε το έργο, δώστε τίτλο και γράψτε κάτι για αυτό). Ημερολόγιο συναισθημάτων (Συγκεντρώστε τα υλικά σχεδίου, ζωγραφικής, κολάζ που επιθυμείται και αναρωτηθείτε: «Πως νιώθω σήμερα;» Προσπαθήστε να εκφράσετε αυτά τα συναισθήματα με σχήματα, χρώματα ή εικόνες από περιοδικά. Όταν τελειώσετε το σχέδιο, γράψτε ημερομηνία και δώστε ένα σύντομο τίτλο και γράψτε κάτι).
Παίζουμε επιτραπέζια παιχνίδια, κατασκευάζουμε παζλ. Παίζουμε με όλα τα μέλη της οικογένειάς μας, και κατασκευάζουμε και αυτοσχέδια παιχνίδια.
Σημειώσεις για το τέλος
Κοιμόμαστε λίγο περισσότερο ή λίγο πιο νωρίς και ξυπνάμε χωρίς ξυπνητήρι.
Βαριόμαστε… Η βαρεμάρα μας οδηγεί σε νέες ιδέες και δημιουργικές σκέψεις και πράξεις.
Καθώς ακολουθείτε όσα προαναφέρθηκαν, σκεφτόμαστε και τη φράση του συγγραφέα Λέων Τολστόι: «Την αληθινή ζωή τη ζούμε κάθε φορά που συμβαίνουν μικρές αλλαγές».
Τέλος, θυμηθείτε, όπως είπε και ο αγαπημένος καλλιτέχνης Ντέιβιντ Χόκνεϊ, «Όλα μπορούν να τα ακυρώσουν, όχι όμως την άνοιξη!»