Η βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα προσέγγιση των ατόμων με αναπηρία ή/και ψυχοκοινωνικά προβλήματα
Γράφει η Σταυρούλα Μπέκιου, Θεραπεύτρια της ΕΚΨ Π Σακελλαρόπουλος – Δομή Φθιώτιδας
Δημοσίευση tvstar.gr – 03.12.2020
Τα ανθρώπινα δικαιώματα βασίζονται στην αρχή του σεβασμού του ατόμου. Η βασική θεώρησή τους είναι ότι κάθε άτομο είναι ένα ηθικό και λογικό ον που αξίζει να του φέρονται με αξιοπρέπεια. Αποκαλούνται ανθρώπινα δικαιώματα γιατί είναι οικουμενικά, αφορούν όλα τα άτομα χωρίς εξαιρέσεις.
Για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δημιουργήθηκαν διεθνείς συμβάσεις, με σημαντικότερες την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που υπέγραψε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 10 Δεκεμβρίου 1948 και μετέπειτα το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, τα οποία περιλαμβάνουν όλους τους ανθρώπους και έχουν ειδικές διατάξεις σχετικά με τη μη διάκριση σε βάρος ατόμων με Αναπηρία. Το Δεκέμβριο του 2006 ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, η Σύμβαση των Ατόμων με Αναπηρία, η οποία πέρα από τις γενικές αρχές περιλαμβάνει ειδικά άρθρα που αφορούν:
Την ισότητα και τη μη διάκριση ανθρώπων με αναπηρία, ευαισθητοποίηση, προσβασιμότητα, δικαίωμα στη ζωή, καταστάσεις κινδύνου και ανθρωπιστικές κρίσεις.
Ισότητα ενώπιον του νόμου.
Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.
Ελευθερία και ασφάλεια του ατόμου.
Προστασία από την εκμετάλλευση, την βία και την κακομεταχείριση.
Προστασία της ακεραιότητας του ατόμου.
Ελευθερία της μετακίνησης και της ιθαγένειας. Ανεξάρτητη διαβίωση και ένταξη στην κοινωνία. Κινητικότητα του ατόμου.
Ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης και πρόσβαση στις πληροφορίες.
Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής, σεβασμός της κατοικίας και της οικογένειας.
Δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Δικαίωμα στην υγεία, αποκατάσταση και επανένταξη.
Δικαίωμα στην εργασία και απασχόληση. Επαρκές βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία.
Συμμετοχή στον δημόσιο πολιτικό βίο.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα εμπεριέχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Η υποχρέωση του Σεβασμού σημαίνει πως τα κράτη πρέπει να απέχουν από τον περιορισμό της απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υποχρέωση της προστασίας απαιτεί από τα κράτη να προστατεύουν ανθρώπους και ομάδες ανθρώπων από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υποχρέωση της εκπλήρωσης σημαίνει πως τα κράτη πρέπει να λαμβάνουν θετικά μέτρα για την διευκόλυνση της απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε ατομικό επίπεδο ενώ δικαιούμαστε την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας, θα πρέπει να σεβόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα των άλλων. Όταν όλοι γίνουμε μέτοχοι σε αυτό θα μπορούμε να πούμε ότι έχουμε κάνει βήματα για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, αντιμετωπίζοντας τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας ή άλλες αναπηρίες, όχι με οίκτο ή φόβο, αλλά με ενσυναίσθηση και σεβασμό ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας.
Είναι όμως πολύ βασικό οι ίδιοι οι άνθρωποι με αναπηρία και οι οικογένειές τους αλλά και η κοινότητα, να αναγνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, γιατί έτσι μπορούν να αναγνωρίζουν και πότε παραβιάζονται και πως μπορούν να τα διεκδικήσουν.
Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, ως ένθερμος υποστηρικτής των δικαιωμάτων των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας ή άλλες αναπηρίες, έχει συμμετάσχει, με άλλους φορείς και ευρωπαϊκούς εταίρους, σε προγράμματα για την προάσπιση και την προαγωγή των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία. Στο πρόγραμμα «Είμαστε όλοι πολίτες» (χρηματοδότηση ΕΕΑ Grants) οι δράσεις που αναπτύχθηκαν περιελάμβαναν τη λειτουργία ενός γραφείου Συνηγορίας για την ενημέρωση των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους πάνω στα δικαιώματά τους, καθώς και τη συγγραφή του εγχειριδίου «Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ: Ένας οδηγός για τα δικαιώματα στην Ψυχική Υγεία». Το πρόγραμμα “BE RIGHT”, το οποίο υλοποιήθηκε με την συγχρηματοδότηση του προγράμματος Erasmus+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφορούσε στην ενημέρωση των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των επαγγελματιών υγείας, πάνω στα δικαιώματα των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Τα εργαλεία που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ήταν μια ηλεκτρονική πλατφόρμα εκπαίδευσης για επαγγελματίες σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, τις παραβιάσεις τους και τους τρόπους αντιμετώπισης. Επίσης, δημιουργήθηκε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι εκπαίδευσης στα βασικά δικαιώματα στην ψυχική υγεία, για την ενδυνάμωση των ατόμων στο να εξασκήσουν τα δικαιώματά τους.