ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ: ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΨ Π. ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ
Συνέντευξη της Πρόεδρου της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος Αθηνάς Φραγκούλη, και της συντονίστριας του Προγράμματος Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, Ιωάννας Καλλία, στον δημοσιογράφο Ηλία Τσάγκα από την εφημερίδα Εν Δελφοίς, αναφορικά με το οδοιπορικό αρωγής στις πυρόπληκτες περιοχές της Εύβοιας.
Δημοσίευση Παρασκευή 27 Αυγούστου 2021 Eφημερίδα Εν Δελφοίς
Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος αποτέλεσε έναν από τους πρώτους φορείς που έσπευσε από την αρχή της καταστροφής να παράσχει την αρωγή της στο δοκιμαζόμενο πληθυσμό της πυρόπληκτης Βόρειας Εύβοιας. Η Εν Δελφοίς, με στόχο να μεταφέρει με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενάργεια και με τη μικρότερη εφικτή διαμεσολάβηση την ψυχολογική κατάσταση των κατοίκων, φιλοξενεί σήμερα την Πρόεδρο της εταιρείας, Αθηνά Φραγκούλη, και τη συντονίστρια του Προγράμματος Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης και κατ’ οίκον βοήθειας στον γενικό πληθυσμό Ν. Φωκίδας, Ιωάννα Καλλία, οι οποίες αφηγούνται τη βιωμένη εμπειρία επί του πεδίου που έζησαν τις μέρες του ολέθρου στην Εύβοια.
Πώς προέκυψε η αποστολή αυτή στην Εύβοια;
Ήταν πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας το κάλεσμα των φορέων ψυχικής υγείας στο οποίο η Ομοσπονδία Φορέων Ψυχικής Υγείας Αργώ ανταποκρίθηκε άμεσα με τον συντονισμό κλιμακίων επαγγελματιών ψυχικής υγείας για παρέμβαση στο πεδίο. Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος (ΕΚΨ Π.Σακελλαρόπουλος) ήταν από τους πρώτους φορείς που βρέθηκαν εκεί την Κυριακή 8/8 μαζί με την ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ και την ΠΕΨΥΚΚΑ.
Παρεμβάσεις τέτοιου τύπου είναι ενταγμένες στην εργασιακή κουλτούρα και πρακτική της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος. Η μεθοδολογία υπάρχει και καλλιεργήθηκε από το 1981 με την ίδρυση της πρώτης Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας στην Φωκίδα και έκτοτε εξελίσσεται. Ο φορέας είναι σε ετοιμότητα και αφουγκραζόμενος τις ανάγκες που προκύπτουν δρα.
Είναι γεγονός ότι η χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί από καταστροφές, πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα, όπου ανέδειξαν την ανάγκη δημιουργίας ενός πλαισίου όσον αφορά στην ψυχολογική παρέμβαση και στήριξη των πληγέντων, καθώς και του οικείου περιβάλλοντός τους. Το πλαίσιο αυτό μπαίνει από την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχικής Υγείας Αργώ, η οποία συντονίζει την παρέμβαση των φορέων ψυχικής υγείας και συμβάλλει σημαντικά στη διασύνδεσή τους και στην καλλιέργεια κοινής μεθοδολογίας.
Παραδείγματα αποτελούν συντονισμένες παρεμβάσεις ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του πληθυσμού που οργανώνονται είτε σε φυσικές καταστροφές όπως οι πρόσφατες φωτιές στην Αττική, στην Εύβοια και στην Ηλεία, η φωτιά στο Μάτι, παλιότερα στη Ζαχάρω ή και αν πάμε ακόμα πιο πίσω στο μεγάλο σεισμό της Καλαμάτας το 1986 και της Αθήνας το 1995, είτε σε ζητήματα μεγαλύτερου βεληνεκούς όπως η πανδημία του CoViD 19 και το προσφυγικό.
Ποιο το περιεχόμενο και το αντικείμενό της;
Η παρέμβαση στην Βόρεια Εύβοια αφορά στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ανθρώπων που βίωσαν τις καταστροφές στην Εύβοια. Τα κλιμάκια που δρουν στο πεδίο αποτελούνται από ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και άλλες ειδικότητες. Η ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος βρίσκεται με κλιμάκιο επαγγελματιών ψυχικής υγείας, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, από τις πρώτες ημέρες και συνεχίζει την παρουσία της μέχρι και σήμερα.
Την πρώτη εβδομάδα η στόχευση ήταν να βρεθούμε εκεί, δίπλα στους ανθρώπους που επλήγησαν από την φωτιά, να τους ακούσουμε, να εκτιμήσουμε και να καταγράψουμε τις ανάγκες τους, να τους προμηθεύσουμε με κάποια είδη πρώτης ανάγκης. Σε πολλές των περιπτώσεων τα κλιμάκια των επαγγελματιών ψυχικής υγείας ήμασταν οι πρώτοι που έβλεπαν για παροχή βοήθειας.
Την δεύτερη εβδομάδα έγινε μια συντονισμένη προσπάθεια διασύνδεσης με τοπικούς φορείς και τα σχολεία, συνεχίστηκε η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας αλλά και η προμήθεια ειδών με την μέθοδο «πόρτα – πόρτα». Η συνεργασία με τα σχολεία έφερε και την έναρξη δημιουργικών εργαστηρίων για τα παιδιά, μέσω των οποίων τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους με δημιουργικό τρόπο ενώ παράλληλα δημιουργείται και ένα οικείο πλαίσιο για την οικογένεια ώστε να επικοινωνήσει με τον επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Επίσης από την πρώτη ημέρα της παρέμβασης ο Δήμος Ιστιαίας – Αιδηψού παραχώρησε στα Λουτρά Αιδηψού τον πολυχώρο «Κύμα», όπου έχει στηθεί ένα κέντρο συντονισμού για τα κλιμάκια παροχής ψυχικής υγείας των φορέων της ομοσπονδίας «Αργώ», προκειμένου να γίνονται οι διεπιστημονικές ομάδες και να συντονίζονται οι παρεμβάσεις.
Σε αυτή τη φάση τα κλιμάκια ψυχικής υγείας παρέχουν υπηρεσίες σε 25 χωριά της Βόρειας Εύβοιας και αξίζει να σημειωθεί η συνεργασία και η υποστήριξη από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, που είναι υποδειγματική, καθώς και η συνεργασία με τους Δήμους και τις Κοινότητες. Επίσης στην πορεία της παρέμβασης η ομάδα ενισχύθηκε από κλιμάκια της ΠΕΨΑΕΕ, της ΕΠΑΨΥ, της ΕΨΥΚΑ, της ΚΣΔΕΟ Έδρα και της ΕΠΡΟΨΥ.
Η μεθοδολογία που ακολουθείται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αυτή της έρευνας δράσης, επομένως ανά τακτά διαστήματα δράσης επαναξιολογούμε, επαναπροσδιορίζουμε τις ανάγκες και πλαισιώνονται οι παρεμβάσεις εκ νέου.
Ποιες συνθήκες αντιμετωπίσατε στις πυρόπληκτες περιοχές; Ποια ήταν η ψυχολογία του κόσμου εκεί;
Όπως αναφέρθηκε, σε πολλές των περιπτώσεων, οι φορείς ψυχικής υγείας ήμασταν οι πρώτοι από φορείς που έβλεπαν οι κάτοικοι της Εύβοιας. Πολλά είναι τα χωριά που δεν είχαν ρεύμα και κάποια δεν έχουν ακόμα, ενώ σημαντικές ελλείψεις υπήρχαν σε νερό, είδη πρώτης ανάγκης και ρουχισμού στις περιπτώσεις απώλειας της οικείας τους. Η πρώτη έγνοια των πολιτών της Εύβοιας είναι να καλύψουν τέτοιου τύπου ανάγκες, να εκφράσουν τον θυμό τους και να διηγηθούν την ιστορία τους, στην οποία ήταν πολλές φορές οι ίδιοι πρωταγωνιστές στην προσπάθεια να σώσουν την περιούσια και τον τόπο τους.
Ο ψυχολογικός αντίκτυπος στα άτομα και στις κοινότητες αναδύεται λίγο πιο μετά και αφορά στην αντιμετώπιση του τραύματος, της απώλειας, της κρίσης. Τέτοιου τύπου φυσικές καταστροφές επιδρούν στις ζωές και στην περιουσία, εξουθενώνοντας τις κοινότητες μέσω μιας αλυσίδας καταστροφικών συνεπειών στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα όμως αναπτύσσεται η αλληλεγγύη και η αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των πολιτών, των εθελοντών, των επαγγελματιών και ελπίζουμε και των πολιτικών, ανεξάρτητα από κόμματα.
Διαμορφώνονται διαφορετικές ομάδες, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων έχασε τη δουλειά του μιας και η γη, ο φυσικός πλούτος, αποτελούσε αντικείμενο της, όντας επί το πλείστον γεωργοί, μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι. Κάποιοι μπορεί να έχασαν και το σπίτι τους και άλλοι να μην έχασαν τίποτα από τα δυο, αλλά να φέρουν το βίωμα. Κατανοούμε λοιπόν ότι υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες μετά την καταστροφή και μπορούν να διευκρινιστούν ανάλογα με το κατά πόσο ο φυσικός αντίκτυπος της καταστροφής είναι άμεσος ή έμμεσος.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που προσπαθήσατε να αντιμετωπίσετε;
Τα κύρια θέματα που προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν το σοκ της καταστροφής, ο θυμός των κατοίκων -για την πυροσβεστική που άργησε, για το αεροπλάνο πυρόσβεσης που δεν ήλθε ή ήρθε μόνο μια φορά- την ώρα που ήταν τα κανάλια- για τα έργα δασοπροστασίας που έπρεπε να γίνουν στο δάσος και δεν είχαν γίνει, για το ότι οι περισσότεροι έμειναν μόνοι τους να σώσουν το χωριό τους. Άλλο συναίσθημα που συναντήσαμε ήταν η αγωνία τους για το μέλλον, για τις δουλειές τους (οι περισσότεροι ζούσαν από το δάσος: ρετσινοσυλλέκτες, μελισσοκόμοι ή είχαν τις αγροτικές εργασίες ως συμπλήρωμα στο πενιχρό, έτσι κι αλλιώς εισόδημα τους. Ακόμη, αγωνία για τις πλημμύρες που θα ακολουθήσουν από το φθινόπωρο. Το δύσκολο ήταν να ανιχνεύσουμε τις ανάγκες τους, απλές καθημερινές για φαγητό, ρούχα, ζωοτροφές κ.α. συνήθως στην αρχή όλοι μας έλεγαν περήφανα ότι δεν χρειαζόμαστε τίποτε και σιγά- σιγά με την κουβέντα εμφανίζονταν οι ανάγκες. Επίσης, οι μητέρες είχαν να διαχειριστούν τον δικό τους σοκ, αγωνία και άγχος, καθώς και των παιδιών. Τα παιδιά ανέφεραν ότι έχουν εφιάλτες, ξυπνάν στον ύπνο τους και βλέπουν καμένα. Επίσης, ακόμη και σε περιοχές της Εύβοιας που δεν κάηκαν, όπως η Αιδηψός οι κάτοικοι ήταν προβληματισμένοι για τις οικονομικές επιπτώσεις της μεγάλης καταστροφής.
Πού εστιάσατε εσείς την προσοχή σας;
Ο σκοπός διαχείρισης της ψυχικής υγείας μετά από καταστροφές είναι η παροχή φροντίδας για όλους όσους έχουν επηρεαστεί από την καταστροφή και αυτό είναι που γίνεται. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας επιδιώκουν την εστίαση στο εδώ και τώρα προκειμένου να διαχειριστούν αρνητικά συναισθήματα και επιδιώκουν να προάγουν την συνέχεια στην ύπαρξη των ατόμων και των κοινωνιών, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούνται στρατηγικές που αποτρέπουν την ανάπτυξη χρόνιων και δυσλειτουργικών προβλημάτων.
Τέτοιου τύπου παρεμβάσεις όπως αυτή στην Βόρεια Εύβοια, απαιτούν συντονισμένη προσπάθεια, κοινή μεθοδολογία και παρέμβαση. Στην συγκεκριμένη περίπτωση το υπηρετεί η πλαισίωση που δίνεται από την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχικής Υγείας «Αργώ» η οποία προάγει την αποτελεσματική διασύνδεση και συνεργασία των φορέων ψυχικής υγείας που βρίσκονται στο πεδίο. Πιο συγκεκριμένα η δράση στο πεδίο έχει να κάνει με: 1. την ψυχολογική στήριξη του πληθυσμού που έχει υποστεί τις συνέπειες της καταστροφής καθώς και την παροχή ανακούφισης και φροντίδας άμεσων και έμμεσων θυμάτων.
2. την διασφάλιση πληροφοριών για τους αφορώμενους που αφορούν σε προμήθεια ειδών πρώτης ανάγκης ή σε διαδικασίες λήψης επιδομάτων, ούτως ώστε να μπουν στο δρόμο για να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους και τον έλεγχο της ζωής τους.
3. την συστηματική καταγραφή και συλλογή πληροφοριών που ξεκινάει από την ώρα της κρίσης, χρησιμοποιώντας πρωτόκολλα καταγραφής.
4. Την ψυχοκοινωνική υποστήριξη και καλλιέργεια του κουράγιου, της συνδυνάμωσης των ανθρώπων και την ψυχική διάθεση για να αντλήσουν δύναμη από κάθε πηγή αγάπης, φροντίδας, υποστήριξης.
Θα θέλαμε να μας αφηγηθείτε κάποιες από τις εικόνες, κάποιες από τις σκηνές που χαράχτηκαν στη μνήμη σας από όσα βιώσατε στην Εύβοια…
Η Δέσποινα Παπαϊωάννου, Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια της ΕΚΨ Π.Σακελλαρόπουλος καταθέτει: Πολλές εικόνες έχουν χαραχτεί στην μνήμη μου: Εικόνες φρίκης, καταστροφής αλλά και αυτοθυσίας, αλληλεγγύης και φροντίδας.
Στα χωριά της Ιστιαίας, στο δρόμο..τα καμένα δάση, χωράφια, συκιές, αμυγδαλιές ακόμη καπνίζουν, παντού η μυρωδιά του καπνού, ησυχία. Πρόεδρος του χωριού μας λέει: χθες ήταν το πρώτο βράδυ που κοιμήθηκα, ήμουν μαζί με τους άλλους άντρες του χωριού τέσσερεις ημέρες, μέρα –νύχτα στην φωτιά με τα ίδια ρούχα και παπούτσια και παλεύαμε να σώσουμε το χωριό, τα καταφέραμε, αλλά το δάσος καταστράφηκε. Κοιτούσα το δάσος και είπα..δες το είναι η τελευταία φορά που το βλέπεις… και κλαίει.
Στην πλατεία άλλου χωριού, ο πρόεδρος και οι νέοι του χωριού μας διηγούνται με βραχνές φωνές από τον καπνό και δάκρυα, πως η φωτιά ερχόταν από τρία μέτωπα ταυτόχρονα… το νερό σώθηκε στα πυροσβεστικά οχήματα… και τα γέμισαν με γεννήτρια από τα δύο πηγάδια του νερού και συνέχισαν τον αγώνα. Το χωριό σώθηκε, το δάσος, τα κτήματα, τα ζώα και οι συκιές όμως… Τα μάτια βουρκώνουν για άλλη μια φορά και η φωνή γίνεται λυγμός…
Σε μικρό χωριό κοντά στη θάλασσα, η φωτιά κυριολεκτικά έσβησε στην θάλασσα. Η πλούσια φύση καταστράφηκε τελείως, τα καλώδια της ηλεκτροδότησης πεσμένα – κατεστραμμένα. Μερικά σπίτια έχουν σωθεί. Από το πουθενά, εμφανίζεται μια γυναίκα, ώριμης ηλικίας, εμφανώς ταραγμένη, μας χαιρετά. Μας δείχνει τις καμένες πλαγιές που οδηγούν στην θάλασσα και μας λέει: «αυτά, όλα ήταν δικά μας… μόνο το σπίτι έμεινε… τώρα εδώ μυρίζει θάνατος».
Και οι ελπιδοφόρες εικόνες: καφενείο του χωριού με ιδιοκτήτριες δυο γυναίκες έχει μετατραπεί σε σταθμό συλλογής και διανομής τροφίμων, νερού, φαρμάκων και ότι άλλο χρειαστεί για τους πυρόπληκτους. Κοντά στις ιδιοκτήτριες συσπειρώνονται και άλλοι εθελοντές κάτοικοι του χωριού: μικροί και μεγάλοι. Μας συγκινούν τα μηνύματα υποστήριξης και ενδυνάμωσης που γράφουν στα κουτάκια των φαρμάκων. Ο σταθμός θα ετοιμάζει και μαγειρευτό φαγητό κάθε μέρα για τους πυρόπληκτους, τους εθελοντές, τους πυροσβέστες. Μόλις είχε φτάσει ο εθελοντής μάγειρας από την Μυτιλήνη!
Η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Εύβοιας που εργάζεται σε ανασκαφή στο χωριό. μοιράζεται μαζί μας: «Παρόλο που είμαι από μακριά… δεν έφυγα, έμεινα, να είμαστε μαζί στα δύσκολα. Έμεινα για τον τόπο, τους ανθρώπους και τον πολιτισμό».
Μια ακόμα καταγραφή από την Αθηνά Τουλιάτου, Κοινωνική Λειτουργό της ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος: «Παντού βουρκωμένα μάτια. Όλες οι αισθήσεις αντιλαμβάνονται την καταστροφή. Η όραση, καμμένα δάση καμμένα σπίτια, σοκαρισμένοι άνθρωποι. Η όσφρηση, τον καπνό. Η ακοή, παντού σιωπή. Πόνος και θλίψη των ανθρώπων για τις πυρκαγιές. Και έντονο το ερώτημα του γιατί μας άφησαν να καούμε τόσο. Υπάρχει φόβος για το αύριο, φόβος για τις πλημμύρες. Άγχος για την εργασία τους διότι οι περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα (με τη κτηνοτροφία με τα μελίσσια, με το ρετσίνι). Δυσκολία στη διαχείριση του σοκ που έζησαν. Απαιτείται υποστήριξη με ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις, ομαδικές και ατομικές θεραπευτικές συναντήσεις με σταθερή συχνότητα, σε βάθος χρόνου. Σύνδεση και συνεργασία των ομάδων υποστήριξης με τοπικές υπηρεσίες, τοπικούς φορείς και επαγγελματίες υγείας».
Οι κάτοικοι της Εύβοιας, από όσο μπορούμε να σχηματίσουμε γνώμη μέσα από τα ρεπορτάζ και τις ανταποκρίσεις, δείχνουν ακόμα να μην έχουν απαντήσεις στους λόγους που τους συνέβη αυτό. Πώς αισθάνεται ένας ψυχολόγος όταν δυσκολεύεται να δώσει απαντήσεις σε αυτό το “γιατί”;
Πολλές φορές η αίσθηση της ματαίωσης μπορεί να συνοδεύσει την πορεία ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας στην προσπάθεια διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων είτε αυτό αφορά ένα ψυχιατρικό περιστατικό είτε μια τέτοιου είδους συνθήκη. Από την άλλη η θέση του επαγγελματία ψυχικής υγείας σε κάθε περίπτωση δεν είναι να απαντήσει στο «γιατί».
Σε πολλές περιπτώσεις δεν ωφελεί η απάντηση και το σημαντικότερο είναι να είμαστε εκεί για να ακούσουμε, να υποστηρίξουμε και να ενδυναμώσουμε το άτομο για να μπορέσει να συνεχίσει, να βρει νέα πατήματα στη ζωή του, παρά τις δυσκολίες. Είναι αυτό που καλλιεργούμε είτε μέσω της πρόληψης με την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας είτε μέσω της δράσης στο πεδίο την στιγμή της κρίσης. Η αναζήτηση του «γιατί» οδηγεί σε φαύλους κύκλους και καλλιεργεί μια αίσθηση αβοήθητου.
Ποια είναι τα κύρια ζητήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι που βιώνουν καταστροφικές συνθήκες σε μεσοπρόθεσμο προβλεπτό διάστημα; Θα υπάρχει αρωγή και υποστήριξη εκ μέρους σας και μετά το πέρας του πρώτου διαστήματος;
Είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη ότι μια κρίση αφορά σε συνηθισμένους ανθρώπους σε ασυνήθιστες καταστάσεις. Οι άνθρωποι που βιώνουν καταστροφικές συνθήκες έχουν να διαχειριστούν πολυεπίπεδα ζητήματα σε βιοτικό, επαγγελματικό, οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο, που πολλές φορές απέχουν από το φάσμα υπηρεσιών φροντίδας της ψυχικής υγείας, αλλά συνάμα συνδέονται και αλληλεπιδρούν με αυτή και γι’ αυτό χρειάζεται να τα λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν εκτεθεί σε ένα τραυματικό γεγονός εξαιτίας μαζικής καταστροφής βιώνουν συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής, του στρες ή άλλες δυσλειτουργίες, μέρες ή και εβδομάδες μετά από την έκθεση τους σε αυτό. Υπάρχουν χρονικά πλαίσια εκδήλωσης των συμπτωμάτων που οφείλουμε να παρακολουθήσουμε ώστε να καταστούν διακριτές τόσο οι αντιδράσεις και οι συνέπειες, όσο και τα προγράμματα που θα οργανωθούν ώστε να τους βοηθήσουμε.
Τα συμπτώματα που βιώνονται μπορεί να επιδράσουν στην ικανότητα των ανθρώπων να αναδομήσουν τη ζωή τους. Αν δεν οργανωθεί το πλαίσιο υποστήριξης ώστε να μπορέσουν οι ίδιοι να διαχειριστούν τέτοιες αντιδράσεις, αυτές μπορεί να εξελιχθούν σε πηγές συνεχούς κόπωσης και δυσλειτουργίας με συνέπειες τόσο για τους ίδιους όσο και για την οικογένεια ή την κοινωνία.
Η ύπαρξη επομένως δικτύων κοινωνικής και ψυχολογικής στήριξης είναι καίρια, καθώς μειώνει την πιθανότητα να διαρκέσουν πολύ οι δυσμενείς επιπτώσεις, οπότε εκ των πραγμάτων το καθήκον των κλιμακίων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης δεν ολοκληρώνεται μετά το πέρας της καταστροφής, αλλά οι δράσεις επεκτείνονται, αναπροσαρμόζονται και εξελίσσονται σε ένα βάθος τριμήνου ή και εξαμήνου. Μια τέτοια παρέμβαση απαιτεί βραχυπρόθεσμους αλλά και μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς πάντα σε ένα επίπεδο συνεργασίας και διασύνδεσης των φορέων ψυχικής υγείας της Ομοσπονδίας «Αργώ», του Υπουργείου Υγείας και των τοπικών αρχών, όπου η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος θα συνεχίσει να είναι παρούσα.
Ενδείκνυται όμως σταθερά η δημιουργία υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ιδίως Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας, ώστε να εγκατασταθούν δράσεις πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Δείτε εδώ το άρθρο.