ΑΡΘΡΟ: Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΓΟΝΕΪΚΟΤΗΤΑ
Γράφει η Βαρβάρα Τσουγκράνη, Ψυχολόγος Κέντρου Ημέρας ν. Φωκίδας, ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος
Η 1η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα γονέων. Μία ημέρα που ένας από τους πολλαπλούς ρόλους που καλείται να επιτελέσει ο άνθρωπος απομονώνεται, ώστε να γίνει ιδιαίτερη μνεία σε αυτόν. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένδειξη πόσο ο πολυδιάστατος αυτός ρόλος φέρει ένα συναισθηματικό φορτίο επιβαρυμένο με υψηλές προσδοκίες και συνακόλουθες ματαιώσεις. Αυτό, πολλές φορές, έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να ξεχνούν όλους τους υπόλοιπους προσωπικούς και κοινωνικούς ρόλους που καλούνται να επιτελέσουν, να επικεντρώνονται σε αυτόν του γονέα κι έτσι να γεμίζουν συμπλέγματα, ανασφάλειες και ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Κατά συνέπεια στην προσπάθεια να επιτελέσουν το ρόλο αυτό, όσο καλύτερα γίνεται, καθίστανται τελικά αναποτελεσματικοί με σημαντικές επιπτώσεις στα παιδιά τους.
Ωστόσο, η ζωή του παιδιού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή των γονέων. Η βασική «τροφή» του παιδιού είναι το συναίσθημα και οι γονείς καλούνται να το τροφοδοτήσουν με αυτό. Ανάλογα με τα συναισθήματα που βιώνουν οι ίδιοι, τροφοδοτούν και τα παιδιά τους. Έτσι, ο αποτελεσματικός γονέας δεν είναι εκείνος που χαρακτηρίζεται από αρτιότητα, αλλά ο γνήσιος και αυθεντικός εαυτός που αποδέχεται την τρωτότητά του, τις αδυναμίες του, τις προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες και προσπαθεί να τις εναρμονίσει με τις ανάγκες του παιδιού.
Συχνά ο γονεïκός ρόλος αποκόπτεται από τους υπόλοιπους και καταλήγει να προσδιορίζει σχεδόν αποκλειστικά τον άνθρωπο προσδίδοντας του χαρακτηριστικά παντοδυναμίας. Ένας παντοδύναμος πατέρας ή μητέρα που εγκλωβίζεται σε αυτή την εικόνα και μοχθεί να σταθεί αντάξιός της. Ωστόσο κάτι τέτοιο είναι αδύνατο και το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος ματαίωσης, ενοχής, ανικανοποίητου και τελικά δυσαρμονικού οικογενειακού συστήματος. Προκειμένου το οικογενειακό σύστημα να ισορροπεί, είναι αναγκαίο να ισορροπούν όλα τα μέλη του και πρωτίστως οι ενήλικες ώστε να μπορέσουν να υποστηρίξουν τους ανήλικους. Μερικές απλές φαινομενικά αλλαγές σε στάσεις και συμπεριφορές, αλλά τόσο σημαντικές στην ουσία τους, μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Αναγνώριση και αποδοχή συναισθημάτων
Ας μη φοβόμαστε να εκτεθούμε στα παιδιά μας. Η ανθρώπινη ύπαρξη συνδέεται με προσπάθεια, αποτυχία, ματαίωση, θυμό, ανασφάλεια, φόβο. Όλα εκείνα τα συναισθήματα που η βίωσή τους οδηγεί στην ωριμότητα και στο δρόμο προς την ενηλικίωση. Ως άνθρωποι οφείλουμε να αποδεχτούμε ότι συχνά βιώνουμε τέτοια συναισθήματα και να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στα παιδιά μας. Μια πιεστική καθημερινότητα με πολλαπλούς ρόλους και άγχη δεν μπορεί παρά να έχει εμφανή σημάδια κόπωσης και συναισθηματικής εξάντλησης. Ας μιλήσουμε γι’ αυτό στα παιδιά μας αποδεχόμενοι πως όλοι οι άνθρωποι μπορεί να το αισθανθούμε και είναι υγιές να το αναγνωρίζουμε και να προσπαθούμε να το διαχειριστούμε. Έτσι, θα βγούμε από τη δύσκολη θέση να πρέπει να προσποιούμαστε, αλλά και να μπερδεύουμε τα παιδιά με διπλά μηνύματα, αφού άλλο μπορεί να δείχνει η συναισθηματική μας διάθεση και άλλο να λέμε. Αντίστοιχα, μαθαίνουν κι εκείνα να λειτουργούν με τον ίδιο και να μην φοβούνται να αποδεχτούν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Γονεïκή αυτοαποκάλυψη
Πολλές φορές τα παιδιά μας βιώνουν καταστάσεις που τα φορτίζουν συναισθηματικά και δυσκολεύονται να τις μοιραστούν με τους γονείς τους. Έχουν την αίσθηση πως είναι οι μοναδικοί που νιώθουν έτσι ή κανείς δεν θα τους καταλάβει. Τότε είναι πολύ βοηθητικό να ανασύρουμε κι εμείς από τη μνήμη μας παιδικές αναμνήσεις καταστάσεων που μας δυσκόλεψαν και να τις μοιραστούμε με τα παιδιά μας με έναν τρόπο κατανοητό και εύληπτο. Τα παιδιά θα αισθανθούν ανακούφιση πως και κάποιος άλλος έχει αισθανθεί παρόμοια και κατάφερε να το διαχειριστεί. Πολύ περισσότερο, όταν αυτός ο άλλος είναι ο γονέας του. Το παιδί θα βοηθηθεί να ταυτιστεί με τον γονέα κι εκείνος να λειτουργήσει ως πρότυπο.
Προσωπικός χρόνος
Κανένα παιδί δεν είναι ευτυχισμένο ή ανακουφισμένο όταν αισθανθεί πως η παρουσία του μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη για την ατομική πρόοδο και χαρά των γονέων. Ο αποτελεσματικός γονεïκός ρόλος συμβαδίζει με την ατομική ικανοποίηση και πληρότητα που μπορεί να αισθανθεί ο γονέας κάνοντας πράγματα που φροντίζουν και εξελίσσουν τον εαυτό του. Ένας γονέας που δεν παραιτείται από τους προσωπικούς στόχους και όνειρα, από τις προσωπικές ενασχολήσεις που του προσφέρουν ικανοποίηση, λειτουργεί ως υγιές πρότυπο για τα παιδιά και την επιδίωξη της ατομικής τους ευτυχίας ως ενήλικες.
Αμοιβαία ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις
Ένας γονέας για να είναι αποτελεσματικός χρειάζεται και ο ίδιος να βιώνει και να οικοδομεί αμοιβαία ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις. Σχέσεις με αμοιβαία κατανόηση, σεβασμό και συναισθηματική ανταλλαγή που να τον καλύπτουν. Τότε μπορεί και ο ίδιος να γίνει αγωγός θετικών συναισθημάτων αλλά και να λειτουργήσει ως πρότυπο για τα ανήλικα παιδιά του, ώστε να αναζητούν τη συναισθηματική πληρότητα σε σχέσεις που διακρίνονται από αμοιβαιότητα και ισοτιμία.
Σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις, οι δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γονείς είναι πολυάριθμες. Η αυθεντικότητα, η ουσιαστική επικοινωνία, η άνευ όρων αποδοχή, η ασφάλεια που προσφέρουν τα σαφή όρια και η βαθιά κατανόηση του γονέα, πως γονεïκός ρόλος χωρίς λάθη δεν υπάρχει, είναι τα εφόδια για το δρόμο προς τον αποτελεσματικό γονέα. Τον γονέα που είναι αποτελεσματικός, όχι γιατί είναι άρτιος, αλλά γιατί είναι ανοιχτός, παρών στο εδώ και τώρα του παιδιού του προκειμένου να συνδιαμορφώσουν τις συνθήκες εκείνες που θα κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ασφάλεια, συναισθηματική εγγύτητα, αποδοχή και συναισθηματική ισορροπία.
Στο νομό Φωκίδας προσφέρονται δωρεάν υπηρεσίες από την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος με βάση τις αρχές της κοινοτικής ψυχιατρικής. Με την υποστήριξη των επαγγελματιών ψυχικής υγείας το παιδί και η οικογένειά του μπορεί να βρουν ένα ασφαλές υποστηρικτικό και συμβουλευτικό πλαίσιο. Οι υπηρεσίες παρέχονται σε παιδιά, εφήβους και στις οικογένειές τους μέσω της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας και του Κέντρου Ημέρας για παιδιά, εφήβους και ενήλικες Νομού Φωκίδας.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στα τηλέφωνα 22650-22924 και 22650-23333 ή να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.ekpse.gr . Διεύθυνση: Εθνικής Αντιστάσεως 13, Άμφισσα (γραφεία ΚΜΨΥ) και Λεωφόρος Σαλώνων 29, Άμφισσα- Έναντι γηπέδου Άμφισσας (ΚΗ)